| |
| |
| |
De Canaaniten strijden tegen Israël, ende overweldigen eenige der selver, vers 1, etc. Maer door de hulpe Godes overwinnen syse wederom, ende roeijen haer ende hare steden uyt, 3. Het volck murmureert wederom, 5. daerom wort het met vyerige serpenten geplaeght, 6. sy hebben berouw, 7. Godt beveelt een koperen slange op te richten, 8. dat doet Mose. Wie deselve aensagh, die wiert genesen, 9. verscheydene reysen der Israëliten, 10. haren lofsangh te Beër, voor ’t water ’t welck haer Godt gegeven hadde, 17. De Israëliten versoecken passagie door het lant, 21. Sihon weygert het haer, 23. De Israëliten slaense, mitsgaders Sihon haren Koningh, ende nemen hare steden in, 24. spreucken van Sihons onderdruckinge, 27. Og de Koningh van Basan strijt tegen de Israëliten, ende wort verslagen, ende Israël neemt sijn lant in, 33.
| |
1
ALs de Canaaniter, de Koningh van 1 Harad, woonende tegen 2 het Zuyden, hoorde, dat Israël 3 door den wegh der verspieders quam: soo streedt hy tegen Israël, ende hy voerde eenige gevangene uyt den selven gevangelick wech.
| |
2
Doe beloofde Israël den HEERE een gelofte, ende seyde: Indien ghy dit volck geheelick in mijne hant geeft, soo sal ick hare steden 4 verbannen.
| |
3
De HEERE dan verhoorde de stemme Israëls, ende 5 gaf de Canaaniten over, ende 6 hy verbandde haer, ende hare steden: ende 7 hy noemde den name dier plaetse 8 Horma.
| |
4
Doe reysden sy van den bergh Hor, op den wegh der 9 schelfzee, dat sy om der Edomiten lant henen toogen: doch des volcks ziele 10 wert verdrietigh 11 op desen wegh.
| |
5
Ende het volck sprack tegens Godt, ende tegens Mose, Waerom hebt ghylieden ons doen optrecken uyt Egypten? op dat wy sterven souden in dese woestijne? want hier en is geen broot, oock geen water, ende a onse ziele walght over 12 dit seer lichte broot.
| |
6
Doe b sondt de HEERE 13 vyerige slangen onder het volck, die beten ’t volck: ende daer sterf veel volcks van Israël.
| |
7
Daerom quam het volck tot Mose, ende sy seyden: Wy hebben gesondight, om dat wy tegens den HEERE, ende tegens u gesproken hebben, biddet den HEERE [kolom] dat hy dese slangen van ons wech neme: doe badt Mose voor het volck.
| |
8
Ende de HEERE seyde tot Mose, Maeckt u 14 een vyerige slange, ende steltse op een 15 stange: ende het sal geschieden c dat al die gebeten is, als hyse aensiet, 16 soo sal hy leven.
| |
9
d Ende Mose maeckte een koperen slange, ende steldese op een stange: ende het geschiedde, als een slange yemant beet, soo sagh hy de koperen slange aen, ende hy bleef levendigh.
| |
10
e Doe verreysden de kinderen Israëls: ende sy legerden haer te Oboth.
| |
11
Daer na reysden sy van Oboth, ende legerden haer aen de heuvelen van Abarim in de woestijne, die tegen over Moab is, tegen den opgangh der sonne.
| |
12
Van daer reysden sy, ende legerden haer by de beke Zered.
| |
13
Van daer reysden sy, ende legerden haer 17 aen dese zijde van Arnon, welcke in de woestijne is, uytgaende uyt de lantpalen der Amoriten: f want Arnon is de lantpale van Moab, tusschen Moab, ende tusschen de Amoriten,
| |
14
(Daerom 18 wort geseyt in het 19 Boeck der 20 oorlogen des HEEREN: 21 Tegen 22 Vaheb, in eenen 23 wervelwint, ende tegen de beken Arnon.)
| |
15
Ende den afloop der beken, die sich na de 24 gelegentheyt van 25 Ar wendt, ende 26 leent aen de lantpalen Moabs.
| |
16
Ende van daer [reysden sy] na Beër: dit is de put van welcken de HEERE tot Mose seyde, Versamelt het volck, soo sal ick haer water geven.
| |
17
(Doe songh Israël 27 dit liedt: Springht op, ghy put, 28 singet daer van by beurte.
| |
18
Ghy put, dien de Vorsten gegraven hebben, dien de Edele des volcks gedolven hebben, door 29 den wetgever, 30 met hare staven:) ende van de woestijne [reysden sy] na Mattana.
| |
19
Ende van Mattana tot Nahaliël: ende van Nahaliël tot Bamoth.
| |
20
Ende van Bamoth tot het dal, dat 31 in het velt Moabs is, aen de hooghte van Pisga, ende dat tegen 32 de wildernisse siet.
| |
21
g Doe sondt Israël boden tot Sihon, den Koningh der Amoriten, seggende:
| |
22
Laet my door u lant trecken, h wy en sullen niet afwijcken in de ackers, noch in de wijngaerden, wy en sullen het water der putten niet drincken: wy sullen op den Konincklicken wegh gaen, tot dat wy uwe lantpale doorgetogen zijn.
| |
23
i Doch Sihon en liet Israël niet toe door sijne lantpalen door te trecken, maer Sihon vergaderde al sijn volck, ende hy gingh uyt, Israël te gemoete, na de woestijne, ende hy quam te 33 Iahza, ende streedt tegen Israël.
| |
24
k Maer Israël sloegh hem met de 34 scherpte des sweerts: ende l nam sijn lant in erffelicke besittinge, van 35 Arnon aen, tot 35 Iabbok toe, m tot aen de kinderen Ammons 36 (want de lantpale der kinderen Ammons was vaste.)
| |
25
n Alsoo nam Israël alle dese steden in: ende Israël woonde in alle de steden der Amoriten, te Hesbon, ende in alle hare 37 onderhoorige plaetsen. | |
[fol. 69v\Sihon. Og.Balac. Bileam.]
| |
| |
26
Want Hesbon was de stadt Sihons des Koninghs der Amoriten, ende hy hadde gestreden 38 tegen den vorigen Koningh der Moabiten: ende hy hadde al sijn lant uyt sijne hant genomen, tot aen Arnon.
| |
27
Daerom seggense die spreeckwoorden gebruycken, Komt tot Hesbon: 39 men bouwe ende bevestige de stadt Sihons.
| |
28
Want daer 40 is een vyer uyt gegaen uyt Hesbon, een vlamme uyt de stadt Sihon: sy heeft verteert 41 Ar der Moabiten, [ende] 42 de Heeren der hooghten Arnons.
| |
29
Wee u Moab, ghy 43 volck o Chamoz zijt verloren: 44 hy heeft 45 sijn sonen 46 die ontliepen, ende sijne dochters, in de gevangenisse gelevert aen Sihon den Koningh der Amoriten.
| |
30
Ende wy hebbense 47 neder gevelt: Hesbon is verloren tot 48 Dibon toe, ende wy hebbense verwoestet tot Nophah toe, welcke tot 49 Medeba toe [reyckt.]
| |
31
Alsoo woonde Israël in het lant des Amorijts.
| |
32
Daer na sondt Mose om 50 Iaëzer te verspieden, ende sy namen hare 51 onderhoorige plaetsen in: ende hy dreef de Amoriten die daer waren, uyt de besittinge.
| |
33
Doe wendden sy haer, ende trocken op den wegh van 52 Basan: p ende 53 Og de Koningh van Basan gingh uyt hen te gemoete, hy, ende al sijn volck, tot den strijt, in 54 Edreï.
| |
34
De HEERE nu seyde tot Mose, Vreest hem niet, want ick hebbe hem in uwe hant gegeven, ende al sijn volck, oock sijn lant: ende q ghy sult hem doen, gelijck als ghy Sihon den Koningh der Amoriten, die te Hesbon woonde, gedaen hebt.
| |
35
Ende sy sloegen r hem, ende sijne sonen, ende al sijn volck, alsoo dat hem 55 niemant overigh bleef: ende sy namen 56 sijn lant in erffelicke besittinge.
|
-
1
-
Harad schijnt te wesen de stadt, daer desen Koningh sijn sitplaetse hadde. siet Ios. 12.14. Andere meynen dat Harad geweest zy de name dies Koninghs.
-
2
- T.w. van ’t lant Canaan, daer henen de verspieders getrocken waren. Numer. cap. 13. vers 17. Siet oock Num. 33.40.
-
3
- D. door den wegh dien de verspieders, welcke Mose uytgesonden hadde, gereyst waren. Sommige houden Atharim (’t welck hier is overgeset verspieders) voor den naem van een sekere plaetse.
-
4
- D. ick en salse voor my, ofte tot onsen voordeele niet houden, maer ick salse u heyligen, ofte u ter eere verdelgen. siet Ios. 6.17, 19, 21, 24. ende Levit. cap. 27. versen 28, 29.
-
5
- T.w. in sijne hant, als vers 2.
-
6
- Dit en is niet volkomelick geschiet ten tijde Mose, maer door Iosua. Siet Iosu. 12.14. ende Iudic. 1.16, 17.
-
7
- T.w. Israël, D. de Israëliten.
-
10
- Hebr. wiert verkort. siet Iudic. 10. op vers 16.
-
11
- Of, van wegen desen wegh.
-
12
- Aldus noemt dit volck het hemels broot.
-
13
- Hebr. brandende. Alsoo genoemt om dat sy den menschen die sy beten, doodelicken brant, ende volgens dien, grooten dorst aenbrachten.
-
14
- Vers 9. wortse genoemt een koperen slange. De sin deser woorden is, Maeckt een koperen slange, die de vyerige gelijck zy.
-
15
- Of, stake, sperre. And. tot een teecken, ofte, op eene baniere.
-
16
- D. hy sal genesen worden, ende het leven behouden.
-
d
- 2.Reg. 18.4. Ioan. 3.14.
-
17
- And. aen het veyr van Arnon.
-
18
- And. sal geseyt vvorden, T.w. in toekomende eeuwen.
-
19
- Dit boeck, geschrift, ofte, verhael, en is niet meer voorhanden, nochtans sonder quetsinge ofte verminderinge der Canonijcke Boecken.
-
20
- D. der oorlogen die door beschickinge ende kracht Godes geschiet zijn.
-
21
- Hier op kan men verstaen: Waren de oorlogen des Heeren, ofte, strijdende, ofte yet diesgelijcks. De volgende woorden, als oock het 15 vers, zijn swaer te verstaen, ende worden verscheydentlick uytgeleyt, wy stellense hier gelijckse van de voornaemste onder de Geleerde vertaelt worden.
-
22
- Men meynt, dat dit de name des Koninghs van Moab is, den welcken Sihon soude overwonnen hebben, vers 26.
-
23
- Hebr. Besupha. Eenige nemen dit woort voor den name eener plaetse, anders genoemt Suph, Deut. 1.1. And. de roode zee.
-
25
-
Ar is de name eener stadt in der Moabiten lant, vers 28.
-
26
- Of, grenst, stoott, is gelegen.
-
27
- Met dit liedt singen ende roemen sy de weldaet Godes haer bewesen, door het geven van dien bornput.
-
28
- Of, singht het by beurte. siet Exod. cap. 15. vers 21. ende 1.Sam. c. 18. vers 7. Psalm 147.7.
-
29
- D. door’t beleyt des wet gevers. Te weten, Mosis, alsoo oock Deuter. 33.21. ofte, verstaet Godt selfs door den wetgever, als Ies. 33.22.
-
30
- Verstaet dit van de staven Mosis ende Aarons, ofte van de regiment-staven, die de Vorsten ende Regeerders gemeynlick in de hant hadden, tot een teecken hares ampts, ende harer macht, die sy van Godt ontfangen hadden.
-
g
- Deuter. 2.26. Iudic. 11.19.
-
i
- Deuter. 29.7. ende 2.30. Iudic. 11.20. Iosu. 24.8.
-
33
- De name eener stadt, van dewelcke oock gesproken wort Deut. 2.32. Iud. 11.20. Ier. 48.21, 34.
-
k
- Deut. 2.33. ende 29.7. Ios. 24.8. ende 12.2. Iudic. 11. vers 21.
-
l
- Psalm 135.11, 12. ende 136.19. Amos 2.9.
-
35
- Dit zijn namen van rivieren.
-
35
- Dit zijn namen van rivieren.
-
36
- Dit is de reden waerom Sihon de lantpale niet heeft kunnen innemen, gelijck hy ’t lant der Moabiten hadde ingenomen.
-
37
- Hebr. dochteren, D. kleyne steden, dorpen, ende vlecken, die onder Hesbon gehoorden, als onder hare moederstadt, ofte hooftstadt. Mose noemtse onbemuerde steden, Deut. 3.5.
-
38
- T.w. met dien Koningh, die naest voor Balac Koningh geweest was.
-
39
- T.w. grooter ende stercker als sy te voren geweest is.
-
40
- D. Sihon, na dat hy Hesbon in genomen hadde, is van daer als een vyer voort gevlogen na de Moabiten toe.
-
41
- Dit was de hooftstadt van het lant der Moabiten, daer van het geheele lant den name gekregen heeft.
-
42
- Verst. de Priesteren ende Vorsten, die de stadt door haren afgodt niet en hebben konnen bevrijden. siet Ier. 48. vers 7. And. de burgers van Bamoth, te Arnon.
-
43
- D. ghy volck, dat den Chamos eert ende dient. Aldus wiert genoemt de afgodt der Moabiten. 1.Reg. 11.33.
-
45
- T.w. Moabs, D. de Moabiten.
-
46
- Dat is, Chamos heeftse laten gevangelick wech voeren, sonder dat hyse heeft kunnen beschermen.
-
47
- Of, geschoten, T.w. met pijlen. And. hare lampe is vergaen, Dat is, hare heerlickheyt.
-
48
- Een van de hooge plaetsen, ofte steden in het lant van Moab, Iesa. 15.2. Ierem. 48.18, 22.
-
49
- Eene stadt in het lant Moabs, Iesa. 15.2.
-
50
- De name eener stadt, die eertijts de Moabiten hadde toegehoort, van dewelcke gesproken wort Num. 32.1, 3, 35. ende Ierem. 48.32.
-
52
- Dit was een goet vet weydelant, van het welcke gesproken wert Deuter. 32.14. Psalm 22.13. Ierem. 50.19. Amos 4.1. Mich. 7. vers 14.
-
p
- Deuter. 3.1. ende 29.7.
-
53
- Desen Og is oock een Koningh der Amoriten geweest, een reuse, siet van hem Deuter. cap. 3. versen 1, 11.
-
54
- Een stadt in het Koninckrijcke van Og gelegen, Deut. 3.10.
-
55
- Hebr. geen overige over bleef.
-
56
- T.w. des Koninghs Ogs lant.
|