| |
| |
| |
De Sunamitische vrouwe, om sekere dierte het lant door Elisas raet geruymt hebbende, keert weder, vers 1, etc. ende krijght al haer goet weder, door last des Koninghs, 4. Elisa voorseyt den doot Benhadads, 7. ende de regeeringe Hazaëls over Syrien, 12. Ioram wort Koningh na Iosaphat, 16. verlaet den Heere, 18. dies vallen de Edomiten van hem af, ende die van Libna, 20. hy sterft, ende Ahazia wort Koningh in sijne plaetse, 24. hy houdt vrientschap met Ioram den Koningh Israëls, 28.
| |
1
ELisa nu hadde gesproken tot die vrouwe, welcker a sone hy levendigh gemaeckt hadde, seggende; Maeckt u op, ende gaet henen, ghy ende u 1 huysgesin, ende verkeert als vreemdelingh, waer ghy verkeeren kondt: want de HEERE 2 heeft eenen honger geroepen, die oock in het lant seven jaren komen sal.
| |
2
Ende de vrouwe hadde haer opgemaeckt, ende hadde gedaen na het woort van den man Godts: want sy was gegaen met haer huysgesin, ende hadde als vreemdelingh verkeert in ’t lant der Philistijnen seven jaren.
| |
3
Ende het geschiedde met het eynde der seven jaren; dat de vrouwe uyt het lant der Philistijnen weder keerde: ende sy gingh uyt, datse tot den Koningh 3 riepe, om haer huys, ende om haren acker.
| |
4
De Koningh nu sprack tot 4 Gehazi den jongen van den man Godts, seggende; Vertelt my doch alle 5 de groote dingen, die Elisa gedaen heeft.
| |
5
Ende het geschiedde, als hy den Koningh vertelde, hoe hy eenen dooden hadde levendigh gemaeckt, siet, soo riep de vrouwe, welcker soon hy levendigh gemaeckt hadde, tot den Koningh, om haer huys, ende om haren acker: Doe seyde Gehazi; Mijn heere Koningh, dit is de vrouwe, ende dit is hare soon, dien Elisa heeft levendigh gemaeckt.
| |
6
Ende de Koningh 6 ondervraeghde de vrouwe, ende sy vertelde ’t hem: doe gaf de Koningh haer eenen 7 Kamerlingh, seggende; Doet [haer] weder hebben alles wat hare was, daer toe alle inkomsten des ackers,[kolom] van den dage af, dat sy ’t lant verlaten heeft, tot nu toe.
| |
7
Daer na quam Elisa tot 8 Damascus, als Benhadad de Koningh van Syrien kranck was: ende men boodtschapte hem, seggende, De man Godts is herwaerts gekomen.
| |
8
Doe seyde de Koningh tot Hazaël; 9 Neemt een geschenck 10 in uwe hant, b ende gaet den man Godts te gemoete: ende vraeght door hem den HEERE, seggende; Sal ick van dese kranckheyt 11 genesen?
| |
9
Soo gingh Hazaël hem te gemoete, ende nam een geschenck in sijne hant, te weten, 12 alle goet van Damascus, een last van veertigh kemelen: ende hy quam, ende stont voor sijn aengesichte, ende seyde; 13 Uwe soon Benhadad de Koningh van Syrien heeft my tot u gesonden, om te seggen; Sal ick van dese kranckheyt genesen?
| |
10
Ende Elisa seyde tot hem; Gaet, seght, 14 Ghy en sult gantschelick niet genesen: want de HEERE heeft my getoont, dat hy 15 den doot sterven sal.
| |
11
Ende 16 hy hieldt sijn gesichte staende, ende settedet vast, 17 tot schamens toe: ende de man Godts 18 weende.
| |
12
Doe seyde Hazaël; Waerom weent mijn heere? ende hy seyde; c Om dat ick weet wat quaet ghy den kinderen Israëls doen sult: ghy sult hare sterckten in het vyer setten, ende haer jongemanschap met den sweerde dooden, ende hare jonge kinderen verpletteren, ende hare swangere vrouwen opsnijden.
| |
13
Ende Hazaël seyde; Maer wat is uw’ knecht, die 19 een hont is, dat hy dese groote sake doen soude? ende Elisa seyde; 20 De HEERE heeft my getoont, dat ghy Koningh zijn sult over Syrien.
| |
14
Soo gingh hy wech van Elisa, ende quam tot sijnen 21 heere, die tot hem seyde; Wat heeft Elisa tot u geseyt? ende hy seyde; Hy heeft tot my geseyt, 22 Ghy sult sekerlick genesen.
| |
15
Ende het geschiedde des anderen daeghs, dat hy een deken nam, ende in ’t water dopte, ende over 23 sijn aengesicht uytspreydde, dat hy sterf: ende Hazaël wert Koningh in sijne plaetse.
| |
16
d In het 24 vijfde jaer nu van Ioram den sone Achabs, des Koninghs Israëls, 25 doe Iosaphat Koningh was van Iuda, [begon] Iehoram de sone Iosaphats des Koninghs van Iuda te regeeren.
| |
17
Hy was twee en dertigh jaer oudt doe hy Koningh wert: ende hy regeerde acht jaren te Ierusalem.
| |
18
Ende hy wandelde op den wegh der Koningen Israëls, gelijck als het huys Achabs dede: want de 26 dochter Achabs was hem ter vrouwe geworden: ende 27 hy dede dat quaet was in de oogen des HEEREN.
| |
19
Doch de HEERE en woude Iuda niet verderven, 28 om Davids sijnes knechts wille: e gelijck als hy hem geseyt | |
[fol. 165v\Hazaël. Joram. Ahazia. Jehu gesalft tot Koningh.]
| |
hadde; Dat hy hem 29 t’allen tijden voor sijne sonen eene 30 lampe soude geven.
| |
20
f In sijne dagen 31 vielen de Edomiten van onder 32 ’t gebiedt van Iuda af, ende maeckten eenen 33 Koningh over hen.
| |
21
Daerom toogh Ioram over na 34 Zair, ende alle de wagenen met hem, ende hy maeckte hem des nachts op, ende sloegh de Edomiten, die rontom hem waren, daer toe de Overste der wagenen, ende het volck vloodt in sijne hutten.
| |
22
De Edomiten evenwel vielen van onder het gebiedt van Iuda af, 35 tot op desen dagh: doe viel 36 Libna af in deselve tijt.
| |
23
Het overige nu der geschiedenissen Iorams, ende alles wat hy gedaen heeft, is dat niet geschreven 37 in ’t boeck der Chroniken der Koningen van Iuda?
| |
24
Ende g Ioram 38 ontsliep met sijne vaderen, ende wert 39 begraven by sijne vaderen, in de stadt Davids: ende Ahazia sijn soon wert Koningh in sijne plaetse.
| |
25
In het twaelfste jaer Iorams, des soons Achabs, des Koninghs van Israël, h [begon] Ahazia de soon Iehorams des Koninghs van Iuda, 40 te regeeren.
| |
26
Twee en twintigh jaer was Ahazia 41 oudt, als hy Koningh wert, i ende regeerde een jaer te Ierusalem: ende sijner moeder naem was Athalia, de 42 dochter van Omri den Koningh Israëls.
| |
27
Ende hy 43 wandelde in den wegh van ’t huys Achabs, ende dede 44 dat quaet was in de oogen des HEEREN, gelijck het huys Achabs: want hy was een 45 schoonsoon van het huys Achabs.
| |
28
Ende hy toogh met Ioram den sone Achabs na den strijt, te Ramoth in Gilead tegen Hazaël den Koningh van Syrien: ende de Syriers 46 sloegen Ioram.
| |
29
Doe k keerde Ioram de Koningh wederom, dat hy sich te Iizreël heelen liete, van de slagen, die hem de Syriers te Rama geslagen hadden, als hy streedt tegen Hazaël den Koningh van Syrien: ende l Ahazia de soon Iehorams, de Koningh van Iuda quam af, om Ioram den sone Achabs te Iizreël te besien, want hy was kranck.
|
-
1
- Hebr. huys. Siet Genes. 7. op vers 1.
-
2
- D. heeft na sijne gerechtigheyt eenen dieren tijt over het lant gesonden, als sijnen dienaer, ende scherprichter, om sijne straffen uyt te voeren. Siet mede Psalm 105.16. Soo wort Godt oock geseyt andere plagen te roepen, even als ofse levendige, ende redelicke schepselen waren, bequaem om te verstaen, ende willigh om te gehoorsamen, Ierem. 25.29. Hagg. 1.11.
-
3
- D. ernstelick, ende met aenhoudinge versochte, om haer huys ende lant, dat eenige in haer afwesen beseten hadden, weder te krijgen. Vergel. het volgende seste vers.
-
4
- Het schijnt dat dit geschiet zy voor de historie van Naaman de Syrier, ende de melaetsheyt van Gehazi, waer van men sien kan boven cap. 5. om dat niemant lichtelick en sprack met de melaetsche, die van het geselschap der menschen door Godes wet afgesondert waren, Levit. 13.46. Andere meynen dat dese wet de t’samenwooninge alleen verboodt, ende niet de aensprake, die de Israëliten soo wel, boven cap. 7. vers 10. als de Heydenen, boven cap. 5. versen 4, 5. toegelaten hebben.
-
5
- Dat is, mirakelen, ende wonderwercken, die dese afgodische Koningh niet uyt waren geloove, maer uyt ydele nieuwsgierigheyt sochte te hooren.
-
6
- T.w. of hare soon van Elisa was van de doot opgeweckt geweest.
-
7
- Siet Genes. cap. 37. op vers 36.
-
8
- Siet Genes. 14. op vers 15.
-
9
- Siet 1.Reg. 14. op vers 3.
-
10
- D. met u. Siet bov. 5. op vers 5. Alsoo in’t volgende vers.
-
b
- 1.Reg. 14.2, 3. 2.Reg. 1.2.
-
11
- Hebr. leven. Alsoo Num. 21. vers 8. ende Iosu. 5. vers 8. en ond. versen 9, 10, 14. Ioan. 4.50.
-
13
- D. die u eert als sijnen vader. Alsoo heeft de Koningh Ioram desen Propheet sijnen vader genaemt, bov. 6.21.
-
14
- Hebr. ghy sult levende niet leven. Anders aldus: Seght hem, ghy sult levende leven. Verstaende dit spotscher wijse gesproken. Vergel. 1.Reg. c. 22. vers 15. De woorden worden oock vertaelt aldus: Ghy soudt konnen sekerlick genesen. Ende de sin is dan; dat de sieckte Benhadads wel uyt hare nature niet en was ter doot, alsoo dat hy daer van soude hebben konnen opstaen, maer dat hy evenwel sterven soude door eene andere maniere, eer de sieckte een eynde soude nemen. Siet onder vers 15.
-
15
- Hebr. stervende sterven.
-
16
- T.w. de Propheet, die sijne oogen op Hazaël geslagen hebbende, deselve soo lange op hem hieldt, tot dat hy hem schaemde langer op hem te sien, ofte, tot dat Hazaël beschaemt wert soo lange besien te worden. Andre verstaen dit aldus; dat de Propheet sijn aengesicht niet op Hazaël, maer op yet anders vast gehouden heeft, zijnde in de aenmerckinge der wreetheyt, die Hazaël tegen Israël bedrijven soude, tot dat hem, of hy schoon sich pooghde in te houden, daer over de tranen ontgaen zijn. Na de ander oversettinge nemen het sommige van Hazaël, als dat hy sijn aengesicht op den Propheet gestelt soude hebben, verwondert zijnde, waerom hy hem scheen strijdende dingen te belasten, om die sijnen Heere Benhadad aen te dienen.
-
17
- Siet dese maniere van spreken oock Iudic. 3.25. ende boven 2. vers 17. Anders; Langen tijt, of, tot vertraginge.
-
18
- Uyt oorsake van het quaet, dat hy door Godes openbaringe voorsagh den kinderen Israëls door middel van Hazaël te sullen over komen. Vergelijckt Ierem. 14.17. ende Luce 19.41.
-
c
- 2.Reg. 10.32. ende 12.17. ende 13.7.
-
19
- D. gantsch onweerdigh, veracht, ende onvermogende. Vergelijckt 1.Sam. 24.15. 2.Sam. 3.8. ende 9.8. Iob 30.1. Anders, wat is u knecht? een hont? D. soo wreet, fel, moordadigh, ende onbarmhertigh als een hont. Soo worden de wreede, ende bloetdorstige by honden vergeleken, Psalm 22.17, 21. ende 59.7.
-
20
- Vergelijckt 1.Reg. 19.15.
-
21
- Den Koningh van Syrien.
-
22
- Hebr. levendigh zijnde sult ghy leven: D. sekerlick genesen. Hy verhaelt het contrarie van het gene Elisa hem geseyt hadde, volgende de oversettinge van vers 10.
-
23
- Namelick, des Koninghs Benhadads. Dit heeft Hazaël gedaen met voorbedachten raet, om hem de doot aen te brengen.
-
24
- Het welcke was het twee en twintighste jaer des Koninckrijcks van Iosaphat. Vergel. boven 3.1.
-
25
- Want noch in ’t leven zijnde, ende het recht des Konincklicken stoels behoudende, hadde hy sijnen sone sijnen Stadthouder gemaeckt, ende met hem eenige jaren geregeert. Vergel. hier mede de aenteeck. 1.Reg. 22.42. en bov. 1.17.
-
26
- Genaemt Athalia, ond. vers 26. alwaer sy wort geseyt de dochter van Omri, om dat dese Achabs vader was, ende volgens haer grootvader.
-
27
- Siet 1.Reg. 11. op vers 6.
-
28
- Siet 1.Reg. 11. op vers 12.
-
e
- 2.Sam. 7.13. 1.Reg. 11.36. ende 15.4. Psalm 132.17.
-
29
- Hebr. alle dagen. Siet 1.Reg. 11. op vers 36.
-
30
- Siet 1.Reg. 11. op vers 36.
-
f
- Genes. 27.40. 2.Chron. 21.8.
-
31
- Aldus wert vervult de voorsegginge Isaacs, Genes. 27. vers 40.
-
32
- Hebr. hant, Dat is, macht, ende gebiedt. Alsoo onder vers 22. siet Gen. 16. op vers 6.
-
33
- Want van den tijt Davids af, en was’er geen Koningh onder hen geweest, maer een Koninghs Stadthouder, ingeset van den Koningh van Iuda. Siet 1.Reg. 22.48. ende de aenteeckeninge daer op.
-
34
- Hebr. Tsair. De naem eener stadt, ofte plaetse in Idumea gelegen.
-
35
- D. welcken afval duert tot op desen dagh, in den welcken dit boeck is geschreven geweest.
-
36
- Een stadt gelegen in de stamme van Iuda, Ios. 15. vers 42. ende den Priesteren te bewoonen gegeven, Iosu. 21. vers 13. de oorsake hares afvals was, om dat Ioram den Heere den Godt sijner vaderen verlaten hadde, 2.Chron. 21. vers 10. door desen afval wert Ioram verhindert sijne victorie tegens de Edomiten te vervolgen: waer door sy in haren afval gebleven zijn.
-
37
- Siet 1.Reg. 14. op vers 29.
-
38
- Siet Deut. 31. op vers 16. 1.Reg. 1. op vers 21.
-
39
- Doch niet in de graven der Koningen, maer in een privaet graf, afgesondert van de andere, ende sonder de gewoonelicke vereeringe. siet 2.Chron. 21. versen 19, 20.
-
41
- Hebr. een soon van twee en twintigh jaer.
-
42
- Verstaet, sijns soons dochter. Want dese Athalia was de dochter van Achab, boven vers 18. ende Achab de sone van Omri, 1.Reg. 16.28, 29.
-
43
- Siet 1.Reg. cap. 15. op vers 26.
-
44
- Siet 1.Reg. cap. 11. op vers 6.
-
45
- T.w. door het houwelick van Athalia de dochter Achabs, met Ioram den sone Iosaphats des Koninghs van Iuda.
-
46
- D. wondden, ofte quetsten.
|