Tucht, versen 1, 18, 24. wijslick ende dwaeslick spreken, 2, 3, 5, 14. luyigheyt ende vlijtigheyt, 4, 11, 23. oprechte, rechtveerdige, goede, ende godtloose menschen, 6, 9, 21, 22, 25. rijckdom ende armoede, 7, 8. hoovaerdije ende beradenheyt, 10. hopen ende begeeren, 12, 19. verachtinge van Godts woort, ende vreese sijns gebodts, 13. goet verstant ende kloecksinnigheyt, 15, 16. trouwe ende ontrouwe boden, 17. omgangh met wijsen ende sotten, 20.
| |
25
60 De rechtveerdige 61 eet tot p de verzadinge 62 sijner ziele toe: maer de buyck der godtloosen sal gebreck hebben.
|
-
1
- Ofte, scheldinge, als ond. vers 8.
-
2
- Hebr. vande vrucht des mans monts sal hy het goede eten; D. van sijne wijse, ende Godtvruchtige redenen. Vergelijckt bov. 12. op vers 14.
-
3
- Dat is, gebruycken, ende genieten. Siet Iob 21. op vers 25.
-
4
- Namelick, eten: Dat is, ontfangen, ende krijgen de straffe, diese verdient hebben over het gewelt aen anderen gedaen.
-
5
- Dat is, hem selven. Siet 1.Reg. 19. op vers 4. De sin is, dat hy sich niet alleen en bewaert voor de sonde, boven cap. 10. vers 19. maer oock voor veel onruste, ende moeyte.
-
6
- D. die lichtveerdelick, stoutelick, ende onbeschaemdelick vele spreeckt.
-
7
- D. daer en is niet ten besten voor hem, ’t zy dat hy wijsheyt, ofte rijckdom soeckt, overmits hy daer toe geenen arbeyt doen en wil.
-
8
- D. grooten overvloet hebben. Vergel. bov. 11. de aenteeck. op vers 25.
-
9
- Hebr. het woort des leugens, ofte, der valsheyt.
-
10
- N. voor de aenhoorderen door sijne leugenen. Siet van dese maniere van spreken Genes. 34. op vers 30.
-
b
- Proverb. 10.29. ende 11.3, 5, 6.
-
11
- Siet bov. 11. op vers 20.
-
12
- Hebr. de sonde. siet Iob cap. 35. op vers 13.
-
13
- D. daer worden menschen gevonden, die sich selven uytgeven voor rijcke, ofte sich voor de menschen voordoen, als of sy groote middelen hadden, daerse nochtans beroyt zijn: andere zijn in der waerheyt rijcke, ende gelaten sich arme te zijn.
-
14
- D. van het tijdelick, ende lichamelick leven, te weten, als de rijcke in de handen sijner vyanden gevallen is. Ziele voor leven. Siet Genes. 19. op vers 17.
-
14[15]
- T.w. die tegens hem souden mogen geschieden van wegen eenigen rijckdom, om sijn losgelt daer na te maken, ofte hem te beschuldigen van eenigen rijckdom qualick gekregen te hebben. Ofte, hy en is sulcken haet, nijt, ende opsprake, gelijck de rijcken, niet onderworpen, ende wort dickwils van wegen sijn armoede vry gelaten.
-
16
- D. de welstant, gelucksaligheyt, ende vreughde der vromen. Siet Iob 18. op vers 5.
-
17
- Dat is, wort vermeerdert, ende neemt toe, gelijck het licht der sonne, die opgaet tot datse aen den middagh komt. Vergel. bov. 4.18, 19. ende 29.6.
-
e
- Iob 18.5, 6. ende 21.17.
-
18
- De sin is, dat de hovaerdije nieuwers toe en dient, dan om oneenigheyt, ende twist te verwecken, als die in geene sake, ende voor niemant en wil wijcken.
-
20
- De reden is, om datse niet en steunen door hooghmoedigheyt op haer eygen verstant, maer laten sich door den raet van andere onderwijsen, ende geseggen: waer door dan twist wech genomen, ende vrede gemaeckt wort. Vergelijckt Iacob. 3.16, 17, 18.
-
21
- D. door quaden, ende onrechtveerdigen middel verkregen, hier te voren genaemt eene bedriegelicke hant, bov. 10.4. ende 12.24.
-
f
- Prov. 10.2. ende 20.21.
-
22
- D. door eerlicken arbeyt des lichaems, ofte des geestes: die geheeten wort de hant der vlijtigen, bov. 10.4. ende 12.24.
-
23
- T.w. sijn goet. Alsoo cap. 28. vers 8.
-
24
- Ofte, de hope die vertrocken wort: dat is, het goet dat men hoopt, doch niet en krijght, dan na langen uytstel des tijts. Hope voor de sake die gehoopt wort, Ies. 28.15. Rom. 8.24.
-
25
- D. het goet dat men begeert. Siet bov. 10. op vers 24.
-
26
- D. eene sake, die den mensche seer lief, ende aengenaem is, hem seer verquickt, ende veel goets doet. Vergelijckt boven 3. op vers 18.
-
27
- Te weten, het woort Godts ende de onderwijsinge daer uyt genomen, ende daer mede over een komende.
-
28
- Hebr. sal sich verdorven worden. Dat is, tot sijn eygen verdriet, schande, ende schade. Ofte, daerom, Te weten, om de verachtinge des woorts.
-
29
- Te weten, van den goeden Godt eene genadige belooninge. Siet van ’t Hebreeusch woort Iob 21. op vers 19.
-
h
- Prov. 10.11. ende 14 27.
-
30
- Dat is, als eene springende fonteyne ten leven. Verstaet niet alleen dit tegenwoordigh, maer insonderheyt het toekomende leven.
-
31
- Dat is, die den tijdelicken, ende den eeuwigen doot medebrengen. Vergelijckt 2.Sam. 22.6. Psalm 18. vers 6. ende onder 14.27.
-
32
- Dat is, het doen, ofte de wijse van doen, ofte maniere van handelinge. Siet bov. 6. op vers 6.
-
33
- Dat is, onaengenaem, rouw, straf, ende onvriendelick, sulcks dat niemant met hen en wil te doen hebben.
-
34
- D. met verstant, oordeel, ende voorsichtigheyt.
-
i
- Prov. 12.23. ende 15.2.
-
35
- Dat is, brenghtse soo onbeschaemdelick voor, dat hyse een yeder ten toone stelt.
-
36
- Siet bov. 12. op vers 23.
-
37
- Te weten, die sijn last hem van Godt, ofte de menschen opgeleght, niet trouwelick uyt en voert.
-
38
- Hebr. een gesant der trouwe: Alsoo is het Hebreeusch woort zir oock genomen, ond. 25.13. Iesa. 18.2. ende 57.9. Ierem. 49.14. Obad. vers 1.
-
39
- Dat is, doet hemselven, ende die hem senden goet.
-
40
- Dat is, het goet onderwijs, het welck de mensche behoeft om tot de ware wijsheyt te komen. Siet boven 1. op vers 2.
-
41
- Siet van dit woort boven 1. op vers 25.
-
42
- Te weten, die met woorden der leere, ende onderwijsinge geschiet.
-
43
- Dat is, dien sal goet geschieden van Godt, ende de vrome. Siet 1.Sam. 2. vers 30. bov. 4. vers 8. ende 8. vers 18. ende 21. vers 21.
-
44
- Te weten, der vromen: gelijck dit uyt de tegenstellinge af te nemen is.
-
45
- Dat is, die vervult wort. De sin is, wanneer de vrome krijght het gene hy begeert, dat sulcks sijne ziele wel doet, ende seer vermakelick is. Sijne begeerte nu is het quade te vermijden, ende het goede aen te hangen: daer van de boose een grouwel heeft, veel min eenen lust daer toe.
-
46
- Hebr. ’t is der sotten grouwel.
-
47
- Ofte, die der sotten voeder, ofte, onderhouder is. Hebr. weyder. Siet deselve maniere van spreken onder 28. vers 7. ende 29.3.
-
48
- Dat is, gantsch verdaen, ende verdorven worden, ofte te niete komen: Te weten, om dat hy door het geselschap van de sotten noch sotter worden sal, ende om sijne sotheyt van Godt gestraft sal worden.
-
49
- Te weten, der straffe, daer van siet Gen. 19. op vers 19. ende vergel. boven 5. versen 22, 23. Andere verstaen het quaet der schult; Dat is, de sonde waer door de boose gejaeght worden tot datse in de straffe vallen, ende vergaen.
-
50
- Ofte, sal goet vergolden worden. Verstaet, het goet des tegenwoordigen, ende des toekomenden levens, 1.Timoth. 4. vers 8.
-
51
- Te weten, sijne middelen.
-
51[52]
- Dat is, des groven, ende grouwelicken sondaers. Siet 1.Sam. 15. op vers 18. Psalm 1. op vers 1.
-
53
- He gebeurt dat de sondaren selve haren rijckdom niet en genieten, veel weyniger hare kinderen, ofte kints kinderen: ende dat den vromen hare goederen ten deele vallen door Godts beschickinge.
-
54
- D. den arbeyt, die d’arme met neerstigheyt doen om ’t lant te bouwen. Anders, daer is veel spijse in het geploeght lant der armen.
-
55
- D. een soorte van menschen.
-
56
- Ofte, die sich verteert, verbijstert, ofte, ruïneert, hebbende gebreck van spijse.
-
57
- Hebr. in, ofte, door niet oordeel, ofte, recht, ofte, gerechtigheyt, D. om dat hy geen verstant van lantbouwerije en heeft, ofte geenen goeden regel houdt, ofte daer in onachtsaem, ende nalatigh is, ofte oock sijn gewin qualick aenleght; ofte om dat hy met onrecht omgaet.
-
58
- D. doet het gene, daer mede hy hem ten verderve brenght. Yemant verderven is hem haten. Siet bov. 8. op vers 36.
-
59
- D. van sijne jonckheyt aen, terwijle hy noch bedwingelick is.
-
60
- D. die in de vreese des Heeren door eerlicken arbeyt, ofte handel soeckt dese werelt te passeeren.
-
61
- D. heeft door den zegen des Heeren soo veel als hy behoeft.
-
p
- Psalm 34.11. ende 37.3.
|