18
Want in veel wijsheyt 36 is veel 37 verdriets: ende 38 die wetenschap 39 vermeerdert, die vermeerdert 40 smerte.
|
-
1
- Te Ierusalem was de Konincklicke sitplaetse: Doch Salomo is Koningh geweest over de twaelf stammen des volcks van Israël. Siet onder vers 12.
-
2
- D. de aldergrootste ydelheyt; gelijck men seyt Koningh der koningen, Dat is, de aldergrootste Koningh: liedt der liederen, Dat is, het alderhooghste liedt. Siet d’aent. Gen. 9. op vers 25. Levit. 2. op vers 3. ende verstaet dese woorden alsoo, dat Salomo te kennen geeft, dat alle aerdsche dingen ons niet en konnen helpen om tot de ware gelucksaligheyt te komen.
-
a
- Psalm 62. vers 10. ende 144.4.
-
3
- Te weten, al wat onder de sonne geschiet, vers 3.
-
4
- Als of hy seyde, geen, gantsch geen profijt.
-
b
- Eccles. 2.22. ende 3.9.
-
5
- Ofte, overschot, overblijfsel, profijt, gewin, Te weten, om gerustigheyt des gemoedts te bekomen, daer in eygentlick de gelucksaligheyt gelegen is.
-
6
- Ofte, moeijelicken arbeyt, Te weten, soo des geestes, als des lichaems.
-
7
- Dat is, aengaende de verganckelicke dingen der tegenwoordiger werelt.
-
8
- De sin deser woorden is, De menighte der menschen die nu leeft, vergaet: alsoo sullen die oock vergaen, die van eeuwe tot eeuwe na haer komen sullen. Siet Psalm 12. vers 8. ja al wat in de werelt is, dat is verganckelick ende veranderlick: derhalven en kan het den mensche geene bestendige gelucksaligheyt aenbrengen.
-
9
- Ofte, is bestendigh, sy en vergaet niet, het is soo veel als of hy seyde, de aerde, of de werelt en vergaet alsoo niet, gelijck die dingen vergaen die daer op zijn, leven en sweven. Andersins is het seker, dat de werelt oock eyndelick vergaen sal. Siet Psal. 102.27. ende 104.5. en 119. vers 90. 2.Petr. 3.10.
-
10
- De sin deses, ende der naestvolgende verssen, schijnt te zijn: Allen arbeyt soo des geestes als des lichaems in wereltsche dingen maeckt den mensche vol bekommernisse ende sorge, soo dat hy geduerighlick in beweginge ende beroerte is, gelijck de sonne, de lucht, ende de rivieren: soo en maecktse dan den mensche niet gelucksaligh.
-
11
- Dit is by gelijckenisse gesproken, genomen van eenen mensche, die seer loopt (alsoo dat hy na sijnen adem hijght) om te komen ter plaetse daer hy begeert te wesen. siet Psalm 56. op vers 2.
-
12
- T.w. van dien tijt af, datse in het hemels teecken cancer gaet, tot dat sy in het teecken capricornus gaet, Te weten, in den somer ende herfst.
-
13
- T.w. het ander halve jaer, van dien de dagh af als sy in capricornus gaet, tot dat sy in cancer gaet, namelick in de winter ende lente.
-
14
- Hebr. ommegaende ommegaende.
-
15
- Waeijende dan uyt het eene, dan uyt het ander geweste of quartier.
-
d
- Iob 38.8, 9, 10. Psalm 104.9, 10.
-
16
- Verstaet hier onder, ja insonderheyt, oock de rivieren, ende waterstroomen.
-
17
- Te weten, soo vol, datse over het aerdtrijck henen loopen soude, maer sy blijft al in eenen staet. Siet Iob 38.10, 11. Psalm 104.9.
-
18
- De Prediker wil seggen, dat de rivieren in geduerigen loop ende wederkeeringe zijn.
-
19
- Te weten, door de aderen, die onder de aerde loopen.
-
20
- Ofte, zijn [soo] vol arbeyts, ofte, woelinge.
-
21
- Ia oock met sijn verstant ofte sinnen niet en soude konnen begrijpen. Ende volgens dien, en konnen die dingen die men in de werelt siet ende hoort, den menschen geen recht genoegen nochte ruste des gemoedts aenbrengen.
-
22
- T.w. belangende die dingen, die op der aerde geschieden na den gemeynen loop der nature: maer het heeft een andere gelegentheyt met de extra-ordinare wercken Godes.
-
23
- De sin is, daer en is niet, al schijnt het nieuw, of het is oock voor desen de een tijt of de ander tijt geweest.
-
24
- Als of hy seyde, datter yet gevonden wort, het welck de menschen nieuwe heeten te zijn, dat komt daer uyt, dat sy niet wel en weten al het gene dat in voorledene tijden ende eeuwen gebeurt is, overmits daer geen gedachtenisse van gehouden en is.
-
25
- Als of hy seyde, Ick een machtigh Koningh zijnde, hebbe goede gelegentheyt gehadt, om te doen het gene dat stracks volght, veel meer dan yemant anders, die de macht, rijckdom, gelegentheyt, nochte wetenschap niet gehadt en hebben, om dit alles te doorgronden, gelijck ick gehadt hebbe. siet onder cap. 2. versen 5, 6, 7, 8, etc.
-
26
- Soo ’t gene dat na d’ordre der nature voort quam, 1.Reg. capp. 3.4. als ’t gene dat tegen den gemeynen loop der nature was geschiedende.
-
27
- Hebr. quade besigheyt, of, moeyte, ofte, bekommernisse: die boos, of, moeijelick, genoemt wort, om dat sich de mensche daer in besigh houdt, ende evenwel het rechte profijt daer van niet en geniett, overmits men nimmermeer komen en kan tot eene volkomene kennisse aller dingen, nochte der oorsaken daerse uyt spruyten, als oock om dat de te werckstellinge der menschlicker wetenschap geheel swaer is.
-
28
- Ofte, om daer in, ofte, daer mede besigh te zijn, ofte, om haer daer in te quellen, of, om haer daer door te vernederen.
-
29
- D. niet een slechte hooftbrekinge, maer een quellinge, knaginge, verbrekinge, of verteeringe des herten ofte des gemoedts. Anders, weydinge, ofte, voedinge des wints, D. een sake daer de mensche niet meer van gesterckt en wort in sijn gemoedt, als of hy sijn lichaem met wint woude voeden, of onderhouden. Siet dergelijcke maniere van spreken Ierem. 22.22. Hose. 12.2.
-
30
- Te weten, door eygen vernuft, of menschelicke kloeckheyt, maer Godt vermagh alles, daerom bidt David, Heere, schept in my eenen nieuwen geest. Siet onder 7.13.
-
31
- Dat is, daer zijn soo veel gebreckelickheden ende onvolkomenheden in de saken deser werelt, datse niet te tellen en zijn.
-
32
- Ofte, ick ben groot ende ov ervloediger geworden in wijsheyt, te weten, in de wetenschap der natuerlicker dingen, ende der saken die in de werelt geschieden. Siet 1.Reg. 3.12. ende 4.29. ende 10. versen 7, 23. Eccles. 2.9.
-
33
- D. ervaren, ende ondervonden. Siet Iob 7. op vers 7.
-
34
- Dat is, ick hebbe my beneerstight, om noch beter te verstaen wat het van de uytnementheyt der wijsheyt is, mits daer tegen stellende, ende als opwegende de dwaesheyt, het tegendeel der wijsheyt. Siet Eccles. 2.12.
-
36
- Te weten, overmits de gene, die in wijsheyt ende verstant uytsteken, vele dingen bemercken, die tegen de wijsheyt strijden, ende hen derhalven op het hooghste mishagen: Ofte oock, om dat de geest des menschen (oock der alderwijsten) sijne bedenckingen niet en kan uytvoeren.
-
37
- Ofte, toornigheyt, onmoet, ofte, onmoedigheyt.
-
38
- D. die veel weten wil, die heeft oock veel bekommernisse.
-
39
- Hebr. toevoeght, ofte, toedoet.
-
40
- Ofte, pijne, quale, bekommernisse.
|