henen-gedrevene 59 in den lande van Egypten: ende 60 sy sullen den HEERE aenbidden 61 op den heyligen bergh te Ierusalem.
|
-
1
- T.w. als Godt sijn volck uyt de Babylonische gevangenisse verlossen sal.
-
2
- D. door de Persen ende Meden, Iesa. cap. 13. vers 17. ende 21.2.
-
3
- D. straffen, verdelgen. siet Gen. 21. op vers 1.
-
4
- Hier by verstaen eenige den Koningh te Babel, listigh als een slange: vergiftigh, ofte schadelick, als een drake. Andere verstaen oock hier door Leviathan, den Duyvel, Antichrist, ende alle soo geestelicke als lichamelicke vyanden der Kercke Godes. Siet breeder van het woort Leviathan Iob 40. op vers 20. ende Psalm 74.14.
-
5
- Siet Iob 26.13. met de aenteeck.
-
7
- De roode wijn wiert in het Ioodsche lant voor den besten ende stercksten wijn gehouden. Siet Genes. 49.12. Prov. 23.31. Doch de woorden deses vers zijn te verstaen, van de Gemeynte der geloovigen, die treffelicke vruchten der Godtsaligheyt dragen soude. Van de geestelicke beteeckenisse des wijngaerts, siet Iesa. 5. de aent. op vers 1.
-
8
- ’t Hebreeusch woort beteeckent eygentlick, antwoorden, als Exod. 15.21. siet de aenteeck. aldaer. Het beteeckent oock by beurte singen in den reije, als andersins, 1.Sam. 18.7. als oock hier, ende elders meer. Het is hier een vermaninge aen alle Godtsalige, datse haer verblijden van wegen hare verlossinge door Iesum Christum.
-
9
- D. hem en beschadige. siet Genes. 21. op vers 1.
-
10
- Dit spreeckt de Propheet in den persoon Godes, als of hy seyde, Ick ben nu met mijn volck gantschelick versoent, om Christi wille. Soo dat niemant my wederom tot toorn tegen het selve alsoo aenstoocken en sal, dat ick daer tegen oorlogende, het selve als een distel ende doorn soude worden, ofte het selve verbranden soude: O dat zy verre van my. Sommige verstaen, dat Godt gesproken hebbende van sijne liefde tot de Kercke, hier nu spreeckt van sijnen toorn ende de straffen der vyanden, ’t en zy sake dat sy haer oprechtelick tot hem bekeeren: ende setten ’t aldus over, Soo wie my [als] een doorn ende distel in oorloge sal stellen, ick sal tegen hem aenvallen, ick sal hem te gelijcke verbranden: Ofte hy moeste mijne sterckte aengrijpen, hy moest vrede met my maken, etc.
-
11
- T.w. tegen mijnen wijngaert.
-
12
- And. Of hy mijne sterckte aengrepe? T.w. de wijnstock, D. mijn volck, de Kercke.
-
13
- D. hy sal sich vaste houden aen mijne sterckte, hy salder sich op verlaten ende rusten, T.w. met berouw over sijne sonden, beteringe des levens, ende door een vast geloove.
-
14
- And. O ghy nakomelingen, Iacob sal wortelen schieten. And. Aengaende de nakomelingen, Iacob sal wortelen schieten, D. de Kercke Godes sal vaste staen, groeijen ende bloeijen.
-
15
- D. de nakomelingen Iacobs.
-
16
- T.w. de nakomelingen Iacobs, of Israëls.
-
19
- T.w. Iacob, D. ’t volck Godes.
-
21
- Hebr. gelijck hy sijnen (T.w. Iacobs) slager (T.w. den Babylonier) geslagen heeft?
-
23
- T.w. des Koninghs van Babel. And. sijne gedoode,] T.w. Godes, die Godt in sijnen toorn gedoodet heeft. De sin is, Dat Godt veel genadelicker met sijn volck handelt, als hy ’t kastijt, dan hy met de vyanden sijnes volcks omme gaet.
-
b
- Ier. 30.11. ende 46.28.
-
24
- Siet van ’t Hebr. woort Gen. 18. op vers 6.
-
26
- Met uwen wijnstock, met u volck.
-
27
- T.w. door de Babyloniers. Hy spreeckt van een sake die noch geschieden soude, als ofse alreets geschiet ware. And. Doe hem de [vyant] wech nam, door sijnen harden wint, D. door den krijgh, of andere sware plagen.
-
28
- T.w. de Heere. De Propheet verandert den persoon, ’t welck wat duysterheyt in sijne reden veroorsaeckt.
-
29
- D. der vyanden, welcker een groot deel uyt Oosten quam, ende was een hart wreet volck, gelijck de ooste wint in die landen een harde, scherpe, schadelicke wint is. Siet Iob 15.2. Psalm 48.8. Hos. 12.2.
-
30
- T.w. door sulcke straffen, ende vaderlicke kastijdingen, als daer is de Babylonische gevangenisse.
-
31
- Ten dien aensien, dat de uytverkorene daer door tot berouw ende leetwesen over hare sonden sullen gebracht worden, ende tot beteringe hares levens, ende alsoo souden sy vergevinge harer sonden verkrijgen door een oprecht geloove aen Iesum Christum.
-
32
- T.w. die van de Babylonische gevangenisse komen sal.
-
35
- Verstaet dat hier gesproken wort van de steenen dier altaren, die hier en daer op de hooghten gesticht waren, ter eere der afgoden.
-
36
- De sin is, Na dat hy alle de afgoderije, die een oorspronck is van alle andere sonden, sal wech gedaen hebben.
-
37
- And. Alsser geen bosschen noch sonnebeelden en sullen staende gebleven zijn: verstaet hier by, maer al te samen sullen afgehouwen ende verbroken zijn.
-
38
- Van de afgodische bosschen siet Iud. 3. op vers 7.
-
39
- Siet de aent. Lev. 26. op vers 30.
-
40
- Hier keert de Propheet wederom tot de beschrijvinge der straffen met dewelcke Godt de Heere die van Iuda te huys soecken soude.
-
41
- T.w. Ierusalem. siet Ies. 22.2. ende 24.10. Ezech. cap. 21.
-
43
- Verst. de tacken, die in haer (T.w. in de stadt van Ierusalem) wassen sullen aen de boomen, die in hare verlatene huysen, ende op hare straten, in hare hoven en tuynen, van selfs souden opschieten ende wassen. siet de aent. Iob 18. vers 16.
-
44
- T.w. de tacken, of, de stadt.
-
45
- Verstaet het Ioodsche volck, by ’t welcke nu geen verstant en was te soecken, noch te vinden.
-
46
- D. Godt de Heere. Hebr. haren Maker.
-
47
- Verstaet hier by, maer hy salse verdelgen, T.w. door de Babyloniers, gelijck stracks volght, vers 12.
-
48
- Hebr. haren Formeerder.
-
49
- T.w. als ’t Ioodsche volck in de Babylonische gevangenisse zijn sal.
-
50
- Hebr. uytslaen, of, uytkloppen sal. Vergel. ond. 28.27. alwaer dorschen ende uytslaen onderscheyden worden, maer hier wort het woort dorschen klarigheyts halven gebruyckt.
-
51
- And. van den ruyschenden stroom. And. van den gront. And. van ’t canael dier riviere.
-
52
- D. van de riviere Euphrates af, tot de riviere van Egypten toe, genaemt Sichor. siet Ios. 13. op vers 3.
-
53
- De sin is, Na dat ghylieden eenen tijt langh hier en daer sult zijn verstroyt geweest, soo sult ghy weder in u lant gebracht, ende by malkanderen versamelt worden, gelijckmen de aren op het velt in den oogst na leest, of op leest.
-
54
- Ofte, tot een toe, ofte, een voor een, elck in het bysonder.
-
55
- Verstaet door dese groote basuyne, voor eerst, het edict ende openbare toelatinge des Koninghs Cyri, die de Ioden heeft toegelaten wederom in haer vaderlant te komen, 2.Chron. 36.22. Ezra cap. 1. vers 1. Ten anderen, geestelicker wijse van de basuyne des Euangeliums, door dewelcke Godt sich een Kercke te samen geroepen ende versamelt heeft uyt alle volckeren ende natien der werelt.
-
56
- Sy sullen in haer vaderlant, in het Ioodsche lant weder komen.
-
57
- D. de gevangene der tien stammen des Koninckrijcks van Israël.
-
58
- D. die gins en weer omdwalen.
-
59
- Daer henen waren de overgeblevene van den stamme Iuda gevlucht, 2.Reg. 25.26.
-
60
- Siet Gen. 24. de aent. op vers 26.
-
61
- Hebr. op den bergh der heyligheyt, T.w. in den nieuw-herbouwden Tempel, ende voortaen in uwe Heylige, ende Christelicke Gemeynte.
|