22
Thau. 27 Laet al haer quaet voor u aengesichte komen, ende 28 doet hen gelijck als ghy my gedaen hebt van wegen alle mijne overtredingen: want mijne suchtingen zijn vele, ende mijn herte is 29 mat.
|
-
1
- De Capp. 1. 2. 4. deses Boecks, zijn elck van 22 verssen, elck vers beginnende na de ordre des Hebr. A. B. gelijck dit in meer andre psalmen ende gedichten der H. Schrifture geschiet. Siet de aent. Psalm 25. op den titel des Psalms.
-
2
- Als of hy seyde: O wat zijn de oordeelen Godes wonderlick ende onbegrijpelick? hoe leyt die stadt soo eensaem, die eertijts soo volckrijck plach te zijn? Vergl. ond. 4. vers 1.
-
3
- Die treffelicke, wijt vermaerde, machtige, heylige stadt, daer die groote Koningen, David, Salomon, ende andere, eertijts haer hof in groote magnificentie gehouden hebben! Ende van dewelcke Godt spreeckt, Psal. 132.14. Dit is mijne ruste tot in eeuwigheyt, hier sal ick woonen, want ick hebbese begeert. Siet Cant. 6. op vers 4. Psam 48.2. Thren. 2.15.
-
4
- Soo woest, soo ledigh van burgers, ende inwoonders.
-
5
- Daer eertijts alle huysen bewoont waren, ende de straten dagelicks vol van menschen waren, die dese stadt uyt ende in gingen, komende uyt verre ende na by gelegene natien.
-
6
- Treurende ende weenende van wegen haren bedroefden ende eensamen staet, verlaten zijnde van den Heere, haren echten ende rechten bruydegom, ofte man: hebbende daer en boven geenen Koningh noch Koninckrijcke.
-
7
- Hebbende vele volckeren ende natien onder haer gebiedt, die aen deselve jaerlickschen cijns ende schattingen moesten betalen. Dit is insonderheyt ten tijde Davids ende Salomons geschiet, 1.Chro. 18.6. 2.Chro. 8.7.
-
8
- Hebr. tot tribuyt geworden, D. hoe moetse nu haren necke onder andere heydensche natien buygen, ende tot een teecken van onderdanigheyt, schattinge ofte tribuyt aen deselve betalen: siet 2.Reg. 23. 24, 25. 2.Chron. cap. 36. ende Prov. 12. op vers 24.
-
9
- T.w. de stadt van Ierusalem.
-
10
- T.w. van hertzeer over haren verlorenen welstant, ende elende daer sy in vervallen is.
-
11
- Hebr. sy weent weenende, D. steeds, sonder ophouden.
-
12
- Als andere lieden gerustelick liggen en slapen. Siet Iob 7. op vers 3. Men kan oock door den nacht verstaen tegenspoet ende elende. siet de aent. Iob 34. op vers 25.
-
13
- T.w. die naburige volcken, die met haer plachten te handelen. Vers 16. klaeght sy, datse oock van Godt verlaten is.
-
14
- De omliggende volckeren, die met Iuda een verbont gemaeckt hadden.
-
15
- Of, by haer, of, tegen haer.
-
17
- D. de inwoonders des Koninckrijcks Iuda.
-
18
- And. verhuyst. soo dat de sin soude zijn, datter in de gemeyne wechvoeringe des Ioodschen volcks na Babylonien, noch eenige by ooghluyckinge by huys en hof gebleven zijn, maer datse van de guarnisoenen ende vreemde soldaten soo zijn geplaeght geweest, dat sy van selfs haer vaderlant, haer huys en hof verlaten hebben, op hope van de elende te ontvluchten. Andere duyden dit op de Ioden die uyt Ierusalem, ende het lant Iuda gevlucht waren uyt vreese van de aenstaende elende ende dienstbaerheyt, eer noch de Chaldeen Ierusalem ingenomen hadden.
-
19
- Ofte, grootheyt der dienstbaerheyt, D. van wegen de groote dienstbaerheyt.
-
20
- T.w. de Ioodsche natie. Het Hebr. woort staet in het vrouwelicke geslacht. Alsoo wort oock vers 1. de stadt van Ierusalem by een weduwe vergeleken.
-
21
- D. sy is gedwongen te woonen onder d’afgodische, ende van Godt vreemde volckeren.
-
22
- D. besettense, tastense aen.
-
23
- D. op sulcke plaetsen, daer het alder-enghst is, daer men noch voor uyt, noch te rugge en kan. Andere verstaen dit van de anghsten ende benauwtheden daer sy in vervallen waren.
-
24
- D. de wegen die na Ierusalem gaen, gelegen op den bergh Zions.
-
25
- D. sy liggen woest, sy en worden niet betreden, gelijck sy plachten, als de menschen by menighten te Ierusalem tot den Godtsdienst quamen. Den ongevoelicken ende onverstandigen dingen worden menschelicke affectien toegeschreven, soo in dit vers, als elders meer.
-
26
- T.w. op die dagen die geordineert waren tot de offerhanden, insonderheyt op die hooge feestdagen, op dewelcke een yeder moeste verschijnen. Siet Exod. 23.14. Deut. cap. 16. vers 16. ende vergelijckt hier mede Psalm 42.5.
-
27
- T.w. Zions, D. Ierusalems.
-
28
- D. daer en is geen uyt noch ingaen door de stadtspoorten, als het voor desen pleeght te zijn. Of verstaet dit aldus, Daer en wort noch recht, noch justitie geoeffent: want sulcks pleeght in de stadts-poorten te geschieden. Siet Genes. 34.20. Ruth 4.1, 10. 2.Sam. 15.2. ende 18.4. ende 19.8. Psal. 9.14.
-
29
- Om dat de Godtsdienst vervallen is, ende de stadt dus elendelick verwoest is.
-
30
- Hebr. haer is bitter, D. sy (T.w. de stadt van Ierusalem) is vol groote droeffenisse, ja de gantsche natie der Ioden, van wat staet of ouderdom datse zijn, is vol hertzeer ende jammer.
-
31
- Dat is, hebben de heerschappije over haer. Vergel. Deut. 28.13, 44. Psalm 18.44. ende 66.12. Iesa. 9.13. ende 19.15.
-
32
- Of, leven gerustelick, of, hebben goede ruste.
-
33
- Of, want de Heere heeftse (T.w. de stadt van Ierusalem) bedroeft, etc.
-
35
- Van de beteeckenisse deses woorts siet Ps. 8. op vers 3.
-
36
- Als in triumphe, om tot slaven gemaeckt te worden, ofte, gelijck men een kudde beesten, die men gerooft heeft, voor sich henen drijft. Daer wort niemant aengesien nochte verschoont, van wat ouderdom, geslachte, of staet hy zy.
-
37
- D. van ’t volck van Ierusalem.
-
38
- Of, al hare heerlickheyt, insonderheyt de Tempel, ende Godtsdienst: mitsgaders alle die voortreffelicke gaven ende weldaden, die sy van Godt meer maels seer rijckelick ontfangen hadden.
-
39
- D. sy hebben alle couragie verloren, sy vluchten ende loopen, gelijck de herten voor de honden ende jagers doen.
-
40
- D. sy loopen door ’t lant teenemael verarmt, ja verhongert zijnde.
-
41
- Geene kracht noch middel hebbende, om eenigen tegenstant te doen.
-
42
- T.w. nu sy met kruys ende tegenspoet beanghstight is.
-
43
- And. harer kermingen. Vergl. cap. 3. vers 19.
-
44
- T.w. eere en goet, mitsgaders allerley soo geestelicke, als lichamelicke gaven, die sy overvloedighlick pleeght te genieten.
-
45
- T.w. doe sy in haren fleur was. Hebr. die van ouden dagen geweest zijn.
-
46
- Sy staen ende gapense aen als een monster.
-
47
- Dit kan men verstaen van den gantschen Godtsdienst, religie, ende ceremonien, die de Ioden hadden, na de instellinge van Godes wet: Ofte, van de verwoestinge des Ioodschen lants, het welck ter tijt der Babylonische gevangenisse, sijne Sabbathen ofte Vyerdagen alsoo hielt, gelijck Godt gedreyght hadde, Levit. 26.34, 43. namelick, dat het lant woest, ende onbebouwt lagh.
-
48
- Hebr. heeft een sonde gesondight, D. swaerlick ende lange gesondight. Anders en is daer geen mensche die niet en sondight, 1.Reg. 8.46. Siet gelijcke maniere van spreken, Exod. 32.30.
-
49
- Hebr. tot eene afgesonderde, D. als een vrouwe die van wegen hare onreynigheyt van de menschen haer moet onthouden, achtervolgens de wet, Lev. 15. vers 19. And. als een omswervende [vrouwe,] of, men heeft [het hooft] over haer geschudt. Siet 2.Reg. 19. op vers 21.
-
50
- D. alle diese in weerde hielden, T.w. doe sy den Heere vreesde, ende heerschappije hadde over andere volcken ende natien.
-
51
- Berooft zijnde van hare vercierselen, insonderheyt van alle Godtsaligheyt ontbloott zijnde. Vergl. Ierem. 13.22, 26. Ezec. 16.37. Hos. 2. vers 9. Nah. 3.5.
-
52
- T.w. nu sy indachtigh wort hoe leelick dat sy Godt verlaten heeft, hulpe soeckende daer geene te vinden en was.
-
53
- D. sy is beschaemt geworden, dewijle sy van den Heere, haren rechten man, verstooten wiert.
-
54
- D. hare leelicke sonden. Een maniere van spreken genomen van de onreynigheyt der vrouwen. Dit zijn de woorden der Godtsalige Gemeynte, belijdende de rechtveerdigheyt Godes in het straffen der obstinate onboetveerdige sondaers.
-
55
- D. is merckelick te sien: De teeckenen der schandelicker sonden die sy begaen hebben, hangen haer noch aen. Siet de aent. Levit. 18. op vers 6. ende vergelijckt Ierem. 13.22, 26.
-
56
- Ofte, aen haer eynde, D. sy gingh voort in haer godtloos leven, niet denckende, dat haer eens reeckeninge soude afge-eyscht worden van haer doen ende laten, ende dat sy als dan hare straffe soude te dragen hebben. siet Eccles. 7.38.
-
57
- D. op eene schielicke ende vreemde maniere. Het Koninckrijck van Iuda is na de doot des Koninghs Iosiae in twee en twintigh jaren te niete gegaen.
-
58
- Daer is niemant diese met raet ofte daet bystant doet, vers 7.
-
59
- Dit zijn de woorden der overgeblevene burgers van Ierusalem, ofte, des volcks Godes aldaer.
-
60
- Verstaet hier by, ende verlost my uyt deselve. Siet Psalm 31.8. Act. 7.34.
-
61
- D. de vyant verheft sich. siet Psalm 35. de aent. op vers 26. ende 38.17.
-
62
- Dit zijn wederom woorden des Propheten.
-
63
- Hier door moet men insonderheyt verstaen de heylige gereetschap, of kostelicke vaten des Tempels, welcke de Chaldeen wech gevoert hebben, Ier. 52.17, 18.
-
64
- T.w. de stadt van Ierusalem, D. de burgers ende inwoonders van Ierusalem.
-
65
- De Chaldeen eygentlick.
-
66
- Verstaet hier door het heylighdom, niet alleen het Ioodsche lant, het welck een heylighdom genoemt wort, Exod. 15.17. maer oock den heyligen Tempel, ja het Heylige der Heyligen, daer de Heydenen ingebroken zijn.
-
67
- Ofte, van dewelcke ghy geboden hadt.
-
68
- D. datse onder u volck niet en souden gereeckent worden: Of, datse geen ampt onder u volck bedienen en souden. Siet Deut. 23. de aent. op vers 3. ende vergel. Actor. 21.28.
-
69
- Al het volck van Iuda ende Ierusalem, van wat staet of conditie dat het zy.
-
70
- Het woort broot beteeckent dickwils al het gene dat de mensche tot onderhoudinge des lichaems behoeft, insonderheyt alles wat men eet, soo dat broot oock somtijts vleeschbeteeckent.
-
71
- Hebr. om de ziele weder te brengen, ofte, te herstellen, D. om haer te verquicken, alsoo oock versen 16, 19. vergelijckt 1.Sam. 30.12. Psalm 23.3.
-
72
- Van hier af tot het eynde des Capittels zijn het de woorden der burgeren van Ierusalem.
-
73
- D. een yeder onder ons.
-
74
- D. geringe, ende verachtsaem. Siet Psalm 12. de aenteeck. op vers 9. alsoo oock boven vers 8.
-
75
- Als of hy seyde, Roert u mijnen elendigen staet niet? hebt ghy geen medelijden met my? letter vry op, ende neemt het ter herte. Anders, ’t en gaet u-lieden niet aen, D. ghy laet u- lieden wel duncken dat u dit niet aen en gaet, maer, soo ghy wijs zijt, neemt het ter herte, let’er wel te dege op, ende spiegelt u aen my.
-
76
- Vergel. Ezech. 5.9. ende Dan. 9.12.
-
77
- Dat is, van den hemel.
-
79
- D. groote pijnen ende smerten, die de menschen als een vyer verteeren.
-
80
- D. in de sterckste deelen mijnes lichaems, als Psal. 6. vers 3. Siet de aent. Iob 7.15.
-
81
- D. dewelcke de Heere, niet eenige menschelicke kracht, bestiert, ende sulcke kracht geeft, dat het my verteert.
-
82
- D. hy heeft my soo vast in sijne stricken, dat ick’er niet uyt geraken en kan.
-
83
- D. doe ick hem meynde te ontvluchten, heeft hy my in sijn net gevangen, ende te rugge doen keeren.
-
84
- Hebr. gegeven, D. hy heeft my alle middelen van verlossinge benomen.
-
85
- Het sware pack mijner menighvuldiger sonden, is als met touwen vast gebonden, ende de Heere leght my dat op den hals, het welck soo swaer om dragen is, dat het my mijne krachten breeckt. Vergel. Deuter. 28.48. De menschen zijnde als muylen ende peerden, Psalm 32. soo temtse het jock ende de banden des tegenspoets.
-
86
- T.w. mijne overtredingen, die zijn al t’samen als in een bondelken gevlochten.
-
86
- T.w. mijne overtredingen, die zijn al t’samen als in een bondelken gevlochten.
-
89
- D. in de macht der vyanden.
-
90
- D. alle kracht ende vermogen is my teenemael benomen, na het oordeel van vleesch ende bloet: maer wat by de menschen onmogelick is, dat is mogelick by u, O mijn Godt.
-
91
- D. mijne kloecke helden, T.w. op dewelcke ick my meest verliet.
-
93
- D. hy heeft vele vyanden tegen my doen t’samen komen, om de bloeme mijnes volcks te niete te maken. Vergel. Zeph. 1.7, 8.
-
95
- Eygentl. keurlingen, ofte, uytgelesene, op dewelcke ick my noch eenighsins hadde mogen verlaten. Siet Hose. 9.12, 13.
-
96
- De Heere heeft hare inwoonders door den vyant verplettert, ende in stucken gebroken, gelijck de druyven in de persse verbroken worden. Vergel. Iesa. 63.3. Apoc. 14.19, 20. ende 19.15. Anders, De Heere heeft de dochter Iuda vertreden, [als in] eene wijnpersse.
-
97
- T.w. van wegen mijne groote ende menighvuldige sonden, weshalven ick nu soo vele ende soo groote straffen moet dragen.
-
98
- Ofte, daer vliett water uyt.
-
99
- D. de Heere selfs de Godt aller vertroostinge, 2.Cor. c. 1. vers 3. Of, verstaet door den Trooster, hare vrienden diese troosten souden. siet versen 2, 7.
-
1
- Dit is d’oorsake waerom sy soo grootelicks troost van doen heeft.
-
2
- D. sy zijn in eenen desolaten staet.
-
3
- Of, want de vyant heeft d’overhant. Vergel. boven vers 5.
-
5
- D. Godt heeft den genen die Ierusalem haten, macht gegeven, haer aen alle zijden te benauwen.
-
6
- Door heymelicke ingevinge beweeght. Ende sulcks doet hy door sijn rechtveerdigh oordeel, hy alleen wetende het quade wel te gebruycken.
-
8
- In alle dese dingen moet ick bekennen, dat de Heere rechtveerdelick handelt. Vergl. Psal. 119. vers 137. Dan. 9.7.
-
9
- Sijne geboden, die door den mont sijner Propheten my zijn aengedient. siet boven versen 5, 8.
-
10
- D. ick wensche dat alle volcken der aerde, de vreeslicke oordeelen Godes over my, mochten waernemen.
-
11
- D. de gene daer de toekomende eeuwe van soude geplantt worden. Siet Deut. capp. 28. 29.
-
11
- D. de gene daer de toekomende eeuwe van soude geplantt worden. Siet Deut. capp. 28. 29.
-
12
- D. mijne bondtgenooten, op dewelcke ick my hadde verlaten, ende by dewelcke ick hulpe ende troost plege te soecken, T.w. de Egyptenaers ende Assyriers. Siet Ier. 2.36. ende 22.20. Andere nemen’t in desen sin, Mjne liefhebbers, D. de gene welcken de sorge ende opsicht over my van Godt bevolen was, T.w. mijne Priesters ende Oudtste, die haer selven niet en hebben kunnen redden, want sy zijn versmacht, als sy, etc.
-
13
- D. ick hebbe te vergeefs troost by haer gesocht, sy en hebben my noch met woorden, noch met wercken bystant gedaen.
-
14
- De regeerders der kercke ende des lants.
-
16
- Siet my aen met uwe barmhertige oogen.
-
g
- Iesa. 16.11. Ier. 48.36.
-
17
- Of, omgeroert, of, bemoddert, of, werpt dreck op, gelijck een water dat omgeroert wort. siet Iob 16. op vers 16. Psalm 46. op vers 4.
-
18
- Van benauwtheyt light mijn herte in my en rolt, om dat ick soo grootelicks gerebelleert hebbe tegen den Heere mijnen Godt.
-
19
- Hebr. vvederspannigh zijnde ben ick vvederspannigh gevveest.
-
20
- Siet Deut. 32.25. Ier. 14.18. en 15.7. en 18.21.
-
21
- Of, binnen’s huys is als de doot, of, is de doot selve. Hebr. in’t huys.
-
22
- D. mijnen ondergangh: ofte, mijn geklagh, het welck ick dagelicks doe van wegen mijn elende, jammer, en verdriet.
-
23
- D. dat ghy my sulcke elende ende swarigheyt hebt opgeleght, O Heere.
-
24
- T.w. dien dagh ofte tijt der verstooringe Babels.
-
25
- D. dien ghy door uwe Propheten, namelick Iesaiam, Ieremiam, ende andere, verkondight hebt, namelick, dat Babel op den selven soude verstoort worden.
-
26
- D. hare elende sal dan in dese werelt soo groot zijn, als de mijne nu is: behalven de straffen ende pijnen die sy in der eeuwigheyt te verwachten hebben.
-
27
- D. voert u ter gedachtenisse alle hare boosheden, T.w. om deselve te straffen, als ghy op uwen throon sult geseten zijn, om recht te doen. Vergel. Psalm 9.8.
-
28
- En laetse niet ongestraft henen gaen, gemerckt ghy my dus swaerlick plaeght van wegen mijne sonden.
-
29
- Of, svvack, of, flaeuvv. Vergl. bov. vers 13. Iob 10.20, 21. Ies. 1.5. ond. 5.17.
|