| |
| |
| |
1 Christus van het avontmael opstaende omgordt hem, ende wascht de voeten sijner discipelen. 6 het welck Petrus in’t eerste weygert, ende daer na toelaet. 12 Christus vermaent haer dit exempel sijner nederigheyt ende gedienstigheyt na te volgen. 18 Voorseght dat een van haer hem verraden soude, waer tegen hy sijne discipelen vertroost. 22 ende wijst Ioanni aen met het geven van een ingedoopte bete, dat het Iudas was. 27 die na dat de duyvel in hem gevaren was, uytgaet. 31 Christus spreeckt daer na met sijne andere discipelen van sijne verheerlickinge. 34 ende vermaentse tot onderlinge liefde. 37 Petrus wil sijn leven voor hem setten: maer Christus voorseght hem dat hy hem drie mael verloochenen sal.
| |
1
ENde 1 voor a het feest van ’t Pascha, Iesus wetende dat sijne ure gekomen was, dat hy uyt dese werelt soude 2 over gaen tot den Vader, alsoo hy de sijne, die in de werelt waren, lief gehadt hadde, soo heeft hyse lief gehadt 3 tot den eynde.
| |
2
Ende als het 4 avontmael gedaen was ( b doe nu de duyvel in ’t herte van Iudas Simonis Iscariot 5 gegeven hadde, dat hy hem verraden soude,)
| |
3
Iesus, wetende c dat de Vader hem alle dingen 6 in de handen gegeven hadde, d ende dat hy van Godt uytgegaen was, ende tot Godt henen gingh,
| |
4
Stont op van het avontmael, ende leyde [sijne] 7 kleederen af, ende nemende eenen lijnen doeck, 8 omgordde hemselven.
| |
5
Daer na 9 goot hy water in het 10 becken, ende begon de voeten der discipelen te wasschen, ende af te droogen met den lijnen doeck, daer mede hy omgordt was.
| |
6
Hy dan quam tot Simon Petrus, en-[kolom]de die seyde tot hem, Heere, e sult 11 ghy my de voeten wasschen?
| |
7
Iesus antwoordde ende seyde tot hem, 12 Dat ick doe en weet ghy nu niet, maer ghy sult het 13 na desen verstaen.
| |
8
Petrus seyde tot hem, Ghy en sult mijne voeten niet wasschen 14 in der eeuwigheyt. Iesus antwoordde hem, 15 Indien ick u niet en wassche, ghy en hebt geen deel met my.
| |
9
Simon Petrus seyde tot hem, Heere, niet alleen mijne voeten, maer oock de handen ende het hooft.
| |
10
Iesus seyde tot hem, 16 Die gewasschen is en heeft niet van noode dan de voeten te wasschen, maer is geheel reyn. f Ende ghylieden zijt 17 reyn, doch niet alle.
| |
11
g Want hy wist wie hem verraden soude: daerom seyde hy, Ghy en zijt niet alle reyn.
| |
12
Als hy dan hare voeten gewasschen, ende sijne kleederen genomen hadde, sat hy wederom aen, ende seyde tot haer, Verstaet ghy 18 wat ick u-lieden gedaen hebbe?
| |
13
h Ghy heet my Meester, ende Heere, ende ghy seght wel: want ick 19 ben ’t.
| |
14
Indien dan ick, de Heere ende de Meester, uwe voeten gewasschen hebbe, i soo zijt ghy oock schuldigh malkanders 20 voeten te wasschen.
| |
15
k Want ick hebbe u een exempel gegeven, op dat gelijckerwijs ick u gedaen hebbe, ghylieden oock doet.
| |
16
Voorwaer, voorwaer segge ick u, l Een dienstknecht en is niet meerder dan sijn heere, noch 21 een gesante meerder dan die hem gesonden heeft.
| |
17
Indien ghy 22 dese dingen weet, saligh zijt ghy soo ghy deselve doet.
| |
18
Ick en segge niet 23 van u allen: ick weet welcke ick 24 uytverkoren hebbe: maer [dit geschiet] op dat de Schrift vervult werde, 25 m Die met my het broot eet, heeft tegen my sijn 26 verssen opgeheven.
| |
19
n Van nu segge ick het u-lieden, eer het geschiet is, op dat wanneer het geschiet sal zijn, ghy gelooven meught 27 dat ick het ben.
| |
20
Voorwaer, voorwaer segge ick u, o Soo ick yemant sende, wie [dien] ontfanght, die ontfanght my: ende wie my ontfanght, die ontfanght hem die my gesonden heeft.
| |
21
p Iesus dese dingen geseght hebbende, wiert ontroert 28 in den geest, ende betuyghde, ende seyde, Voorwaer, voorwaer ick segge u, dat een van u-lieden my sal verraden.
| |
22
De discipelen dan sagen op malkanderen, twijfelende van wien hy [dat] seyde.
| |
23
q Ende een van sijne discipelen 29 was aensittende in den schoot Iesu, 30 welcken Iesus lief hadde.
| |
24
Simon Petrus dan wenckte desen, dat hy vragen soude, wie hy doch ware van welcken hy [dit] seyde.
| |
25
Ende dese 31 vallende op de borst Iesu, seyde tot hem, Heere, wie is ’t?
| |
26
Iesus 32 antwoordde, dese is ’t dien ick de bete, als ickse ingedoopt hebbe, geven sal: Ende als hy de bete ingedoopt hadde, gaf hyse Iude Simonis Iscariot.
| |
| |
| |
27
Ende 33 na de bete, 34 doe voer de satan in hem. Iesus dan seyde tot hem, Dat ghy 35 doet, doet het haestelick.
| |
28
Ende dit en verstondt niemant der gene die aensaten, waer toe hy hem [dat] seyde.
| |
29
Want sommige meynden, r 36 dewijle Iudas de burse hadde, dat hem Iesus seyde, Koopt het gene wy van noode hebben 37 tot het feest: ofte, dat hy den armen wat geven soude.
| |
30
Hy dan de bete genomen hebbende 38 gingh terstont uyt. Ende het was nacht.
| |
31
Als hy dan uytgegaen was seyde Iesus, 39 Nu is de Sone des menschen verheerlickt, ende Godt is in hem verheerlickt.
| |
32
40 Indien Godt 41 in hem verheerlickt is, soo sal oock Godt hem verheerlicken in hemselven, s ende hy sal hem terstont verheerlicken.
| |
33
Kinderkens, noch eenen kleynen [tijt] ben ick by u. t Ghy sult my 42 soecken, ende gelijck ick den Ioden geseght hebbe, 43 Daer ick henen ga en kondt ghy niet komen, [alsoo] 44 segge ick u-lieden nu oock.
| |
34
v Een 45 nieuw gebodt geve ick u, dat ghy malkanderen lief hebt. Gelijck ick u lief gehadt hebbe, dat oock ghy malkanderen lief hebt.
| |
35
x Hier aen sullen sy alle bekennen, dat ghy 46 mijne discipelen zijt, soo ghy liefde hebt onder malkanderen.
| |
36
Simon Petrus seyde tot hem, Heere, waer gaet ghy henen? Iesus antwoordde hem, Daer ick henen ga, en kondt ghy my nu niet volgen: y maer ghy sult my 47 namaels 48 volgen.
| |
37
Petrus seyde tot hem, Heere, waerom en kan ick u nu niet volgen? z Ick sal mijn leven voor u setten.
| |
38
Iesus antwoordde hem, Sult ghy u leven voor my setten? a Voorwaer, voorwaer segge ick u, de haen en sal niet 49 kraeijen, tot dat ghy my drie mael verloochent sult hebben.
|
-
1
- Namel. ’s avonts voor sijn lijden ende sterven. Want Christus heeft het Pascha gehouden op den rechten tijt, na de instellinge Godts, maer de Ioden stelden het doen ter tijt uyt, op den volgenden dagh. De reden hier van siet in de aent. op Matth. 26. vers 20.
-
a
- Matth. 26.2. Marc. 14.1. Luce 22.1.
-
2
- Namel. door sijne doot, opstandinge, ende hemelvaert.
-
3
- Namel. van sijn leven: of, sonder ophouden, Ioan. 17. vers 12.
-
4
- D. de maeltijt, in welcke ’t Paeschlam van haer gegeten was, alsoo dat sy noch saten aen de tafel, die noch niet opgenomen en was, vers 12. na welcke Christus daer na sijn Avontmael heeft ingestelt ende gehouden. Siet Luce 22.15, etc. Andere setten het over, Als het avontmael gehouden wiert.
-
b
- Luce 22.3. Ioan. 13.27.
-
c
- Matth. 11.27. Ioan. 3.35.
-
6
- Dat is, in sijne macht gestelt, Matth. 28. vers 18.
-
7
- Namelick, opperkleederen, gelijck dit woort dickwils genomen wort. Siet Matth. 5.40. ende Luce 6.29. Aldus plaghten de dienstknechten hare heeren te dienen. Siet Luce 17.8.
-
8
- Namel. om te veerdiger te zijn tot desen dienst, ende met dese dwale de voeten te droogen.
-
11
- Namelick, die mijn Heere ende Meester zijt. Hoewel hy dit seght uyt eerbiedinge, soo is daer nochtans onverstant mede gemenght, alsoo Christus wil dat wy hem gehoorsamen, oock als ’t ons dunckt dat hy wat vreemts gebiedt.
-
12
- D. waerom ick sulcks doe.
-
13
- Namelick, als ick het u sal verklaert hebben, gelijck hy doet versen 13, 14.
-
14
- D. nimmermeer sal ick dat toelaten.
-
15
-
Christus neemt gelegentheyt van het uyterlick wasschen, om te spreken van het geestelick wasschen, ofte reynigen der sonden, door sijn bloet ende geest, 1.Corinth. 6.11. Tit. 3.5. 1.Ioan. 1. versen 7, 8. gelijck hy dergelijcke occasien meermaels waerneemt.
-
16
-
Christus leert hier, gelijck de gene die in de badtstoven haer geheel lichaem gewasschen hebben, de voeten ook daer na moeten wasschen, dat alsoo oock sijne discipelen inwendelick door sijn bloet ende geest gewasschen zijnde, uyterlick oock hare gangen ende haer doen moeten reynigen.
-
17
- D. gereynight door my van de sonde, ende heerschappije der selve. Rom. 6. versen 11, 12.
-
18
- D. waer toe ick dit gedaen hebbe?
-
h
- Matth. 23.8, 10. 1.Corinth. 8.6. ende 12.3. Philip. 2.11.
-
19
- Namel. in der waerheyt.
-
20
- D. veel meer allerley diensten der liefde des noot zijnde malkanderen te betoonen, oock die van de geringhste anders plegen gedaen te worden, maer niet om sulcks als een Sacrament te gebruycken: alsoo dit Christi ooghmerck hier niet en is.
-
k
- 1.Petr. 2.21. 1.Ioan. 2.6.
-
l
- Matth. 10.24. Luce 6.40. Ioan. 15.20.
-
21
- Of, gesondene. Gr. Apostolos.
-
22
- Namel. die ick u met mijn exempel geleert hebbe, als liefde, nederigheyt, ende onderlinge gedienstigheyt.
-
23
- Namelick, dat ghy alle dat sult nakomen. Want Iudas en soude het niet doen, gelijck volght.
-
24
- Namel. tot de eeuwige saligheyt, Ephes. 1.4.
-
25
- D. die dagelicks aen mijn tafel is, ende met my omgaet.
-
m
- Psalm 41.10. Matth. 26.23. 1.Ioan. 2.19.
-
26
- D. heeft hem vyandelick tegen my gestelt. siet de aent. op Psalm 41.10.
-
n
- Ioan. 14.29. ende 16.4.
-
27
- Namel. de ware Messias ende Sone Godts, die alles te voren weet.
-
o
- Matth. 10.40. Luce 10.16.
-
p
- Matth. 26.21. Marc. 14.18. Luce 22.21. Actor. 1.17. 1.Ioan. 2.19.
-
28
- D. in sijn gemoedt, door overdenckinge soo van de verraderije Iude, als van de straffe die hem daerom soude over komen.
-
q
- Ioan. 20.2. ende 21.7, 20.
-
29
- Gr. was gelegen, Nam. na de wijse der oude, die aen de tafel niet en saten als wy, maer lagen op beddekens, op den elleboogh: soo dat Ioannis liggende naest Christum, bequamelick sijn hooft konde neygen na de borst Christi.
-
30
- D. Ioannes, dien de Heere Christus bysonderlick lief hadde: alsoo beschrijft hy oock hemselven, Ioan. 21.20, 24.
-
31
- D. neygende sijn hooft na de borst Christi, om in ’t stille ende secretelick te verstaen, wie de verrader soude zijn.
-
32
- Namel. stillekens aen Ioannem alleen, gelijck blijckt vers 28.
-
33
- Namelick, van Iuda ontfangen.
-
34
- D. nam hem voorts geheel in, om sijne verraderije uyt te voeren, die hy te voren door des duyvels ingevinge belooft hadde aen de Overpriesters. Siet Luce 22.3. ende hier vers 2.
-
35
- Dat is, voor hebt te doen. Met dese woorden en wil Christus niet gebieden dat Iudas in sijne verraderije soude voort gaen, maer geeft daer mede te kennen dat sijne verraderije hem bekent was, ende dat hy gewilligh was sulcks te lijden. Siet dergelijcke wijse van spreken Apoc. 22.11.
-
36
- D. het gelt ontfingh, bewaerde ende uytgaf, dat Christo, tot sijn ende sijner discipelen onderhoudt, van Godtsalige vrouwen ende andre gegeven wiert, Luce 8.3.
-
37
- D. tot de kosten om ’t feest voort uyt te houden.
-
38
- Namel. na de Overpriesters ende Hooftmannen, om de verraderije in het werck te stellen.
-
39
- D. nu is de tijt na by, dat ick door mijn lijden ende sterven den duyvel ende doot sal te niete doen, ende daer na in mijne heerlickheyt ingaen.
-
41
- Dat is, door hem. Siet hier van d’aenteeckeninge op Ioan. 17.1.
-
s
- Ioan. 12.23. ende 17.1.
-
42
- D. na mijne tegenwoordigheyt verlangen.
-
43
- Namel. in den hemel, daer ick binnen korten tijt sal opvaren, na mijne doot ende opstandinge.
-
44
- Namelick, dat ghy voor desen tijt met my niet en kondt daer gaen. Siet Ioan. 8.21. ende hier vers 36.
-
v
- Levit. 19.18. Matth. 22.39. Ioan. 15.12. Ephes. 5.2. 1.Thessal. cap. 4. vers 9. 1.Petr. 4.8. 1.Ioan. 3.23. ende 4.21.
-
45
- Dat is, nieuwelicks van my, door mijn leere ende exempel mijner bysondere liefde, verklaert ende versterckt, Ioan. cap. 15. vers 13. want het selve gebodt oock in den Ouden Testamente geweest is. Siet 1.Ioan. 2.7, 8. ende 2.Ioan. vers 5.
-
x
- 1.Ioan. 2.5. ende cap. 4. vers 20.
-
46
- Dat is, mijne rechte ende ware discipelen, die ick daer voor erkenne.
-
y
- Ioan. cap. 21. vers 18. 2.Petr. cap. 1. vers 14.
-
47
- Namelick, als ghy uwen loop ende dienst sult volbracht hebben, ende in den geloove stercker sult zijn.
-
48
- Namelick, door een gelijcke doot in mijne heerlickheyt, Ioan. cap. 21. vers 19.
-
z
- Matth. 26. vers 33. Marc. 14.29. Luce 22.33.
-
a
- Matth. cap. 26. vers 34. Marc. 14.30. Luce 22.34.
-
49
- Dat is, sijn kraeijen desen nacht niet voleyndight hebben. Siet Matth. 26. vers 34. ende Marc. 14.30.
|