| |
| |
| |
Achaz is een grouwelick afgodendienaer, vers 1, etc. hy wert geslagen van de Syriers, ende van de Israëliten, 5. De Israëliten voeren met hen vele Ioden gevangen wech, 8. dewelcke sy door den raet des Propheten Odeds, weder in hare lantpale brengen, 9. Achaz versoeckt hulpe aen den Assyrier, 16. wort bestreden van de Edomiten, ende Philistijnen, 17. niet geholpen van den Koningh van Assyrien, 20. gaet voort in sijne godtloosheyt, 22. hy sterft, ende sijn sone Hizkia regeert, 27.
| |
1
a AChaz was 1 twintigh jaer oudt, doe hy Koningh wert, ende regeerde sestien jaer te Ierusalem: ende 2 hy en dede niet dat recht was in de oogen des HEEREN, gelijck sijn vader David.
| |
2
Maer hy 3 wandelde in de wegen der Koningen Israëls: daer toe maeckte hy oock gegotene beelden 4 den Baalim.
| |
3
Deselve roockte oock in het 5 dal des soons Hinnoms; ende b hy 6 brandde sijne sonen in ’t vyer, na de grouwelen der Heydenen, die de HEERE voor het aengesichte der kinderen Israëls uyt de besittinge verdreven hadde.
| |
4
Oock offerde hy, ende roockte op de 7 hooghten, 8 ende op de heuvelen: mitsgaders onder alle groen geboomte.
| |
5
Daerom c gaf hem de HEERE 9 sijn Godt in de hant des 10 Koninghs van Syrien, datse hem sloegen, ende van hem gevangelick wech voerden eene groote menighte van gevangene, diese te 11 Damascus brachten: Ende hy wert oock gegeven in de hant des 12 Koninghs Israëls, die hem 13 sloegh met eenen grooten slagh.
| |
6
Want Pekah, de sone van Remalia sloegh in Iuda hondert ende twintigh duysent doot op eenen dagh, alle 14 strijtbare mannen, 15 om datse den HEERE harer vaderen Godt verlaten hadden.
| |
7
Ende Zichri een geweldigh man van Ephraim, sloegh Maaseia den sone des 16 Koninghs doot, ende Azrikam 17 den Huys-oversten, mitsgaders Elkana, den tweeden na den Koningh.
| |
8
Ende de kinderen Israëls voerden van hare 18 broederen gevangelick wech, twee hondert duysent, wijven, sonen, ende dochteren, ende plonderden oock veel roofs van hen: ende sy brachten den roof tot Samaria.
| |
9
Aldaer nu was een Propheet des HEEREN, wiens naem was 19 Oded, die gingh uyt, den heyre tegen, dat na Samaria quam, ende seyde tot hen; Siet door de grimmigheyt des HEEREN des Godts uwer vaderen over Iuda, heeft hyse in uwe hant gegeven: ende ghy hebtse doot [kolom] geslagen in toornigheyt, 20 [die] 21 tot aen den hemel raeckt.
| |
10
Daer toe 22 dencket ghy nu de kinderen van Iuda, ende Ierusalem u tot slaven, ende slavinnen te onderwerpen: 23 en zijt ghy het niet alleenlick? by u-lieden zijn 24 schulden tegen den HEERE uwen Godt.
| |
11
Nu dan hooret my, ende brenget 25 de gevangene weder, die ghy van uwe broederen gevangelick wech gevoert hebt: want de hitte van des HEEREN toorn is over u.
| |
12
Doe maeckten sich 26 mannen op van de Hoofden der kinderen Ephraims, Azaria, de sone Iohanan, Berechia de sone Mesillemoth, ende Iehizkia de sone Sallum, ende Amasa de sone van Hadlai; tegen de gene, die uyt het heyr quamen.
| |
13
Ende sy seyden tot hen; Ghy en sult dese gevangene 27 hier niet in brengen; tot een schult over ons 28 tegen den HEERE, 29 denckt ghylieden toe te doen tot onse sonden, ende tot onse schulden: hoewel wy vele schult hebben, ende de hitte des 30 toorns over Israël is.
| |
14
Doe lieten de 31 toegerustede de gevangene, ende den roof voor het aengesichte der Oversten, ende der gantscher gemeynte.
| |
15
De mannen nu, 32 die met namen uytgedruckt zijn, maeckten sich op, ende grepen de gevangene, ende kleedden van den roof alle hare naeckte; ende sy kleeddense, ende schoeydense, ende spijsdense, ende drencktense, ende 33 salfdense, ende voerdense op ezelen, alle die 34 swack waren, ende brachtense te Iericho 35 de palmstadt, by hare broederen: Daer na keerden sy weder na Samaria.
| |
16
36 Ter selver tijt sondt de Koningh Achaz tot 37 de Koningen van Assyrien, datse hem helpen souden:
| |
17
Daer en boven waren oock de Edomiten gekomen; ende hadden Iuda geslagen, ende gevangene gevangelick wech gevoert.
| |
18
Daer toe waren de Philistijnen in de steden der leeghte, ende ’t Zuyden van Iuda ingevallen, ende hadden ingenomen 38 Bethsemes, ende 39 Aialon, ende 40 Gederoth, ende 41 Socho, ende hare 42 onderhoorige plaetsen, ende 43 Timna, ende hare onderhoorige plaetsen, ende Gimzo, ende hare onderhoorige plaetsen: ende sy woonden aldaer.
| |
19
Want de HEERE vernederde Iuda, om Achaz des Koninghs Israëls wille: want hy hadde Iuda 44 afgetrocken, dattet 45 gantsch seer overtradt tegen den HEERE.
| |
20
Ende 46 Tillegath Pilneser 47 de Koningh van Assyrien quam tot hem: doch hy 48 benauwde hem, ende en sterckte hem niet.
| |
21
Want Achaz 49 nam een deel van het Huys des HEEREN, ende van het huys des Koninghs, ende der Vorsten: | |
[fol. 199v\Achaz godtloos. sterft. Hizkia reformeert.]
| |
het welck hy den Koningh van Assyrien gaf; maer 50 hy en hielp hem niet.
| |
22
Ia ter tijt, als men hem benauwde, soo maeckte hy des overtredens tegen den HEERE noch meer: 51 dit was de Koningh Achaz.
| |
23
Want hy offerde den Goden van 52 Damascus, 53 die hem geslagen hadden; ende seyde, Om d dat de Goden der Koningen van Syrien hen helpen, sal ickse offeren, op dat sy my [oock] helpen: maer sy waren hem 54 tot sijnen val, mitsgaders aen gantsch Israël.
| |
24
Ende Achaz versamelde de vaten van het Huys Godts, ende hieuw de vaten van het Huys Godts in stucken, 55 ende sloot de deuren 56 van het Huys des HEEREN toe: daer toe maeckte hy sich altaren in alle hoecken te Ierusalem.
| |
25
Oock maeckte hy 57 in elcke stadt van Iuda hooghten, om 58 anderen Goden te roocken: alsoo verweckte hy den HEERE sijner vaderen Godt tot toorne.
| |
26
Het overige nu sijner geschiedenissen, ende alle 59 sijne wegen, d’eerste, ende de laetste; siet, sy zijn geschreven in ’t boeck der Koningen van Iuda, ende Israël.
| |
27
Ende Achaz ontsliep met sijne vaderen, ende sy begroeven hem in de 60 stadt te Ierusalem: maer sy en brachten hem niet in de graven der Koningen 61 Israëls: ende sijn soon Iehizkia wert Koningh in sijne plaetse.
|
-
1
- Hebr. een soon van twintigh jaer.
-
2
- Vergel. 1.Reg. cap. 11. de aenteeck. op vers 6.
-
3
- Siet boven 21. op vers 6.
-
4
- Dat is, ter eere van de afgoden, die sy Baalim noemden, om dat sy deselve voor hare Heeren hielden. siet Iud. 2. op vers 11.
-
5
- Siet 2.Reg. 23. op vers 10.
-
b
- Deuter. 18.10. 2.Reg. 21.6. Ierem. 7.31. ende 19.5.
-
6
- 2.Reg. 16. vers 3. staet, dat hy sijnen sone dede door het vyer gaen. Dese Koningh Achaz heeft eenige sijner sonen laten verbranden, gelijck hier geseyt wort, ende het kan zijn dat hy eenen maer door het vyer heeft laten gaen, gelijck geschreven staet 2.Reg. 16. vers 3. siet van desen Heydenschen grouwel Levit. cap. 18. op vers 21. Vergel. onder 33. d’aenteeckeninge op vers 6.
-
7
- Siet Levit. 26. op vers 30.
-
8
- Siet Deut. 12. op vers 2.
-
9
- Te weten, na het verbont der genade, dat Godt met Abraham, ende sijne nakomelingen gemaeckt hadde, ofte, oock nae de geveynsde belijdenisse, die Achaz dede, sich gelatende den HEERE sijner vaderen Godt, mede voor sijnen Godt te houden; gelijck gemeynelick de afgodendienaren op beyde zijden hincken, 1.Reg. 18.21.
-
10
- Genaemt Rezin, 2.Reg. 16.5.
-
11
- Hebr. Darmesek. Alsoo boven 16.2.
-
12
- Genaemt Pekah, in het volgende vers, ende 2.Reg. 16.5.
-
13
- Vergel. bov. 13. op vers 17.
-
14
- Hebr. sonen des strijts, heyrs, ofte sterckte. Van de beteeckenissen des Hebreeuschen woorts Haïl, mach men sien Gen. 47. op vers 6.
-
15
- Vergel. 1.Reg. 9. d’aent. op vers 9.
-
17
- Ofte, den voorganger van het huys, die als een groot Hofmeester het opperste bevel over het hofgesin des Koninghs hadde: alsoo de Overste over de schatten, voor Opper-reeckenmeester, 1.Chron. 26.24.
-
18
- D. van de Ioden, die met de Israëliten van eenen vader Iacob afkomstigh waren. siet boven 11. op vers 4. Alsoo ond. versen 11. en 15.
-
19
- Een Propheet, te onderscheyden van eenen anderen deses naems, die ten tijde des Koninghs Asa leefde, boven 15.1.
-
20
- Ofte, het welck. D. welcke daet.
-
21
- Eene maniere van spreken beteeckenende sonderlinge vergrootinge, van het gene daer van gesproken wort, ende medebrengende een dreygement, ende wrake Godts uyt den hemel. Vergelijkt Genes. 11.4. ende Ezra. 9.6.
-
22
- Hebr. segget, of, zijt seggende. Siet Genes. 20. op vers 11. ende 1.Reg. cap. 5. op vers 5. alsoo ond. vers 13.
-
23
- Te weten, die u broeders tot slaven soeckt te maken? of, en zijt ghy niet buyten dat, enckelick vol schulden?
-
24
- D. enckele sonden. Het is soo veel, als of hy seyde, Soo veel u aengaet, die de roede zijt van Godts straffe tegen de Ioden, die hem vertoornt hebben, zijt ghy beter dan sy? wat zijnder anders by u, dan enckele sonden, ende overtredingen, daer mede ghy doorgaens tot nu toe Godt geterget hebt, dat ghy anders niet, dan sijne straffen hebt te verwachten? And. zijn dan niet by u, ja u aengaende, schulden? etc.
-
25
- Hebr. gevangenisse. siet Num. 31. op vers 12. alsoo onder versen 13, 14, 15, 17.
-
26
- Verstaet d’Overste van Samaria. Overste, ofte Vorsten worden sy genaemt, onder vers 14.
-
28
- Hebr. schult des Heeren, D. tegen den Heere: als vers 10.
-
29
- Hebr. ghy zijt seggende, D. in u herte voornemende. Siet boven op vers 10. Het is soo veel als of sy seyden, Dat ghy voor hebt, is eene nieuwe sonde, daer mede ghy onse voorgaende sonden verswaren soudet, daer wy doch der selver alreede maer te vele en hebben.
-
30
- Namelick, des HEEREN, daer mede hy tegens onse sonden vertoornt is. Het woort toorn wort sonder byvoeginge van het woort Godts dickwils verstaen van Godts toorn, om dat hy van wegen sijne grootheyt eygentlick den toorn mach geheeten worden. Alsoo Num. cap. 1. vers 53. ende cap. 18. vers 5. Iosu. cap. 22. vers 20. 1.Chron. 27. vers 24. boven 24.18.
-
31
- D. de gewapende, ofte krijghslieden.
-
32
- T.w. boven vers 12. Verstaet, die met namen daer toe gelast waren, datse de gevangene souden geleyden, ende met nootdurft versorgen.
-
33
- T.w. om dese gevangene, na het gebruyck van die Orientaelsche landen, te verquicken, ende te vermaken. siet Ruth 3. op vers 3.
-
34
- Hebr. allen struyckelenden, Dat is, die door ouderdom, ofte jonckheyt, ofte sieckte, ofte quetsure, ofte vermoeytheyt, niet wel op den ganck en waren, datse de menighte niet en konden voet houden.
-
35
- Siet Deuter. cap. 34. op vers 3.
-
36
- Te weten, als Rezin de Koningh van Syrien, ende Pekah de Koningh Israëls hem de oorloge aendeden. Siet boven vers 5. ende 2.Reg. 16.5, 7.
-
37
- D. tot den vermaerden, ende grooten Koningh van Assyrien, genaemt Tiglath-Pileser, 2.Reg. 16.7. ofte het getal van velen staet voor het getal van een. Siet Genes. cap. 19. op vers 29.
-
38
- Siet 2.Reg. cap. 14. op vers 11.
-
39
- Siet boven 11. op vers 10.
-
40
- Eene stadt in den stam Iuda, Iosu. 15.41.
-
41
- Siet boven 11. op versen 6, 7.
-
42
- Hebr. dochteren, D. plaetsen daer onder sorteerende. siet Numer. 21. op vers 25.
-
43
- Eene stadt gelegen in Iuda, Iosu. 15.10.
-
44
- T.w. van den waren Godt tot de afgoden, van den suyveren Godtsdienst, tot de valsche, ende superstitieuse afgodendiensten. Gelijcke beteeckenisse heeft het Hebreeusch woort, Exod. 5.4. Andere, want hy ontblootte Iuda, T. w. van de hulpe, ende bescherminge des Heeren, doende ’t selvige sondigen.
-
45
- Hebr. overtredinge overtradt.
-
46
- Oock genaemt Tiglath-Pileser, 2.Reg. 15.29, etc. siet aldaer de aenteeck.
-
47
- Wiens hulpe Achaz versocht hadde, boven vers 16.
-
48
- Of, hy dede hem benauwtheyt aen; veroorsakende dat hy met een groote somme gelts, dit gehuerde scheermes (alsoo hem Iesaias noemt Cap. 7. vers 20.) moeste op sijn zijde koopen: ende het Achaz seer nauwe stont, sulcke somme gelts op te brengen.
-
49
- D. nam het silver, ende gout wech, dat in den tempel was, ende in de schatten van het Konincklicke huys, etc. ende schonck het den Koningh van Assyrien. Siet 2.Reg. 16.8.
-
50
- Hebr. hy en was hem niet tot hulpe: Namelick, den Koningh Achaz.
-
51
- Dat is, sulck een was de Koningh Achaz, te weten, altijt deselve man, dat hy hem niet en beterde, maer selfs, dat hy ’t langhs soo erger maeckte, hoe seer oock de HEERE hem strafte, ende plaeghde.
-
53
- Sommige brengen dese woorden, die hem geslagen hadden, op het volck der stadt Damascus; doch andere tot den Goden Damasci, alsoo dat Achaz meyninge soude zijn, dat het de Goden van Damascus waren, die hem geslagen hadden.
-
d
- Iudic. 16.23. Habak. 1.11.
-
54
- Hebr. om hem te doen vallen.
-
55
- Vergel. ond. 29. vers 3.
-
56
- Namel. van het voorhuys, ende van het heylige, ond. 29. vers 7. waer mede dese godtloose Koningh den gantschen Godtsdienst heeft doen ophouden.
-
57
- Hebr. in alle stadt, ende stadt.
-
58
- Verst. andere dan den waren Godt, die hem sijnen volcke geopenbaert hadde, ende daerom oock vreemde goden genaemt worden. Siet Genes. 35.2. ende de aenteeck. daer op.
-
59
- Siet boven 27. op vers 6.
-
60
- D. in de stadt Davids, welcke was een deel van de stadt Ierusalem. siet 2.Reg. 16.20.
-
61
- D. Iuda. Siet boven cap. 21. op vers 2.
|