| |
| |
| |
Ahasveros gedenckt aen Vasthi, vers 1. Daer werden veel schoone jonge dochters by een versamelt, 2. op dat de Koningh uyt deselve eene verkiese tot Koninginne in Vasthi stede, 4. Mordechai brenght Esther mede onder die jonge dochters, 8. Sy vindt gunste by Hegai den bewaerder der jonge dochteren, 9. Hegai geeft haer hare vercierselen, 12. Sy wort tot den Koningh gebracht, 16. hy stelt haer de Kroone op het hooft, ende maecktse Koninginne, 17. Ende hy maeckt haer ter eere een groote bruyloft, 18. Twee Kamerlingen soecken Ahasveros om te brengen, 21. Dit ontdeckt Mordechai, 22. het wort inde Chronike geschreven, 23.
| |
1
NA dese geschiedenissen, doe 1 de grimmicheyt des Koninghs Ahasveros gestilt was, 2 gedacht hy aen Vasthi, ende wat sy gedaen hadde, ende wat over haer besloten was.
| |
2
Doe seyden 3 de jongelingen des Koninghs die hem dienden: Men soecke den Koningh jonge dochters, maeghden, 4 schoone van aengesicht.
| |
3
Ende de Koningh bestelle toesienders in alle de lantschappen sijnes Koninckrijcks, dat sy 5 vergaderen alle jonge dochters, maeghden, schoone van aengesicht, tot de burcht Susan, tot het huys 6 der vrouwen, onder 7 de hant van 8 Hege des Koninghs Kamerlingh, bewaerder 6 der vrouwen: ende men geve haer 9 hare vercierselen.
| |
4
Ende de jonge dochter die in ’sKoninghs ooge 10 schoon wesen sal, worde Koninginne in Vasthi stede: Dese sake nu was goet in de oogen des Koninghs, ende hy dede alsoo.
| |
5
Daer was een Iodisch man op de burcht Susan, wiens naem was Mordechai, een sone Iairs, des soons Simei, des soons Kis, 11 een man van Iemini.
| |
6
Die wech gevoert was van Ierusalem a met de 12 wechgevoerde die wech gevoert waren met 13 Iechonja, den Koningh van Iuda, 14 den welcken 15 Nebucadnezar de Koningh van Babel hadde wech gevoert.
| |
7
Ende hy was het die opvoedede Hadassa (dese is 16 Esther 17 de dochter sijnes ooms) want sy en hadde geenen vader noch moeder: ende sy was een jonge dochter schoon van gedaente, ende schoon van aengesicht, ende als haer vader, ende hare moeder | |
[fol. 216r\Esther wort Koninginne.]
| |
storven, haddese Mordechai sich tot eene dochter aengenomen.
| |
8
Het geschiedde nu doe ’t woort des Koninghs ende sijne wet ruchtbaer was, ende doe 18 veel jonge dochters t’samen vergadert wierden op de burcht Susan onder de hant van Hegai: wert Esther oock genomen in des Koninghs huys, onder de hant van Hegai, den bewaerder der vrouwen.
| |
9
Ende die jonge dochter was schoon in sijne oogen, ende sy verkreegh gunste voor sijn aengesichte, daerom haestede hy 19 met hare vercierselen, ende 20 met hare deelen haer te geven, ende seven 21 aensienlicke jonge dochters 22 haer te geven uyt het huys des Koninghs: ende hy 23 verplaetsede haer, ende hare jonge dochters tot het beste des huyses der vrouwen.
| |
10
Esther en hadde haer volck, nochte hare maeghschap niet te kennen gegeven: want Mordechai 24 hadde haer geboden, dat sy ’t niet en soude te kennen geven.
| |
11
Mordechai nu wandelde 25 alle dage voor den voorhof des huyses 26 der vrouwen, om te vernemen 27 nae den welstant van Esther, ende 28 wat met haer geschieden soude.
| |
12
Als nu 29 de beurte 30 van elcke jonge dochter naeckte, om tot den Koningh Ahasveros te komen, 31 na dat haer twaelf maenden langh na de wet der vrouwen geschiet was, want 32 alsoo wierden vervult de dagen harer vercieringen: ses maenden met myrren-olie, ende ses maenden met specerijen, ende met [andere] vercierselen der vrouwen,
| |
13
33 Daer mede quam dan de jonge dochter tot den Koningh: 34 al wat sy seyde wert haer gegeven, 35 dat sy daer mede ginge uyt het huys der vrouwen 36 tot het huys des Koninghs.
| |
14
Des avonts gingh sy daer in, ende des morgens gingh sy weder na 37 het tweede huys der wijven, onder 38 de hant van Saasgaz den Kamerlingh des Koninghs, bewaerder der bywijven; sy en quam niet weder tot den Koningh, ’t en ware de Koningh lust tot haer hadde, ende sy by name geroepen wierde.
| |
15
Als de beurte Esthers der dochter Abichails des ooms Mordechai, (die 39 hy sich ter dochter genomen hadde) naeckte, dat sy tot den Koningh komen soude, en 40 begeerde sy niet met allen, dan dat Hegai des Koninghs Kamerlingh, de bewaerder der vrouwen 41 seyde: ende Esther verkreegh 42 genade in de oogen aller die haer sagen.
| |
16
Alsoo wert Esther 43 genomen tot den Koningh Ahasveros, tot sijn Konincklick huys, in de tiende maent, welcke is de maent 44 Tebeth, in ’t sevende jaer sijnes Rijcks.
| |
17
Ende de Koningh beminde Esther boven alle 45 wijven, ende sy verkreegh genade ende gunste voor sijn aengesichte, boven alle maeghden: ende hy settede 46 de Konincklicke kroone op haer hooft, ende hy maecktese Koninginne in de plaetse van Vasthi.
| |
18
47 Doe maeckte de Koningh een groote maeltijt allen sijnen Vorsten, ende sijnen knechten, 48 de maeltijt van Esther: ende 49 hy gaf den lantschappen ruste, ende 50 hy gaf geschencken 51 na ’s Koninghs vermogen. [kolom]
| |
19
Doe 52 ten anderen male maeghden vergadert werden, 53 soo sat Mordechai in de poorte des Koninghs.
| |
20
Esther [nu] en hadde hare maeghschap, noch haer volck niet te kennen gegeven, gelijck als Mordechai 54 haer geboden hadde: want Esther dede het bevel Mordechai, gelijck als 55 doese by hem opgevoedt wert.
| |
21
In die dagen, als Mordechai in de poorte des Koninghs sat; werden 56 Bigthan ende Theres, twee Kamerlingen des Koninghs, van de dorpelwachters, 57 seer toornigh, ende sy sochten de hant te slaen aen den Koningh Ahasveros.
| |
22
Ende dese sake wert Mordechai bekent gemaeckt, ende hy gafse de Koninginne Esther te kennen: ende Esther seyd’et den Koningh in Mordechai name.
| |
23
Als men de sake ondersocht, is ’t alsoo bevonden, ende sy beyde werden aen 58 eene galge gehangen: ende het wert 59 in de Chronijke geschreven 60 voor het aengesichte des Koninghs.
|
-
1
- T.w. tegen de Koninginne Vasthi.
-
2
- Hy vermaender van by sijne hovelingen: veel licht dat het hem nu berouwde, dat hyse soo lichtveerdelick van sich verstooten hadde.
-
3
- D. de Vorsten, die Vasthi verwesen hadden, Cap. 1. vers 16, etc. Dese vreesende, dat de Koningh, medelijden met Vasthi gekregen hebbende, haer wederom aennemen soude, ende dat sy haer dan aen haer soude soecken te wreken, om dat sy den Koningh geraden hadden haer te verstooten: Soo komen sy dit voor, ende slaen den Koningh een middel voor, om sijne lusten genoegh te doen, ende Vasthi met der tijt geheelick te vergeten.
-
4
- Hebr. goet van aensien.
-
5
- Verstaet hier by, ende brengen.
-
6
- . 6 Dat is, der jonckvrouwen: Alsoo stracks wederom: ende Galat. 4. vers 4. wort de heylige jonckvrouwe Maria een vrouwe genoemt.
-
7
- D. sorge, ofte besorginge, bewaringe, opsicht, als vers 8.
-
6
- . 6 Dat is, der jonckvrouwen: Alsoo stracks wederom: ende Galat. 4. vers 4. wort de heylige jonckvrouwe Maria een vrouwe genoemt.
-
9
- Verstaet hier onder alles wat tot den pronck ende cieraet der jonckvrouwen gehoort, soo kleederen, als baggen, en juweelen, als oock parfuym ende welrieckende salven, olie, of rieckballen. siet ond. versen 12, 13. siet oock van den pronck ende cieraet der jonckvrouwen Iesa. 3.18.
-
10
- Hebr. goet sal zijn. alsoo oock vers 9.
-
11
- Dat is, een Benjaminiter. Siet Iudic. 3.15.
-
13
- Anders genoemt Iehojachin, 2.Reg. 24.6. ende Conja, door kleynachtinge, Ierem. 22.24.
-
14
- T.w. Iechonja: Ofte, dewelcke, T.w. wechgevoerde.
-
16
- Sy is Esther genoemt geworden, doe sy des Koninghs Ahasveros huysvrouwe geworden is. Herodotus noemt Xerxis huysvrouwe Amestris, het welck sommige op Esther willen passen.
-
17
- T.w. de dochter van sijnes vaders broeder, genoemt Abichail, vers 15. Soo dat Mordechai ende Esther, gebroeders kinderen waren.
-
18
-
Iosephus schrijft datter vier hondert ionckvrouwen t’samen gebracht zijn.
-
20
- D. met al dat haer toequam, om na behooren geciert te worden.
-
21
- Ofte, uytgesiene, uytgelesene, ofte, bequaem, ende weerdigh om gegeven te worden.
-
22
- T.w. tot staet-jonckvrouwen.
-
23
- Hebr. hy veranderdese tot het goede des huys, Dat is, hy gafse een beter ende bequamer plaetse of kamer, dan hy haer eerst in gegeven hadde.
-
24
- Te weten, daerom, om dat de Ioden te dier tijt in groote kleynachtinge waren.
-
25
- Hebr. in allen dagh ende dagh.
-
26
- Dat is, der jonge dochteren, ende alsoo doorgaens in dit boeck.
-
28
- Ofte, wat haer wedervaren soude, ofte, wat men haer doen soude.
-
29
- Of, de bestemde tijt, ordre.
-
30
- Hebr. van jonge dochter, ende van jonge dochter.
-
31
- Hebr. van, ofte, na ’t eynde te geschieden, etc.
-
32
- D. soo veel tijts moesten sy hebben om haer te reynigen ende te vercieren.
-
33
- T.w. aldus opgepronckt, verciert, ende geparfumeert.
-
34
- D. al wat sy begeerde, T.w. van vercierselen, kleederen, pareersel, parfuym, etc.
-
35
- And. dat het met haer ginge.
-
36
- Dat is, tot de slaepkamer des Koninghs.
-
37
- In dit tweede huys wierden de bywijven ende de bylighsters, ofte die by den Koningh geslapen hadden, bewaert: Maer in het eerste huys, daer van vers 3. gesproken wort, waren alleen jonge dochters.
-
39
- T.w. Mordechai, boven vers 7.
-
40
- Doende alsoo blijcken, dat sy haer over gaf, ende verliet op Godes voorsichtigheyt.
-
41
- D. haer gaf, ordineerde: Dat is, Sy was met den cieraet dien Hegai haer gaf, wel te vreden, hy was dan hoedanigh hy was.
-
42
- Dat is hier, aengenaemheyt als Prov. 1.9. ende elders.
-
43
- D. genomen [ende gebracht.] In ’t Hebreeusch en is maer een woort beteeckenende somtijts nemen, somtijts brengen, somtijts beyde te gelijcke, als hier, ende Matth. 4.5. Vergel. Genes. 12.15. met de aent.
-
44
- Dese maent hadde het maenschijn dat ten deele in onsen December; ende ten deele in Ianuario valt: Ende dit was de vierde maent des jaers, na de reeckeninge der Chaldeen, die het jaer in September beginnen: maer het was de tiende maent na de reeckeninge der Hebreen, die het kerckelicke jaer beginnen van Martio. Dese reeckeninge der Hebreen, wort in dit boeck gevolght.
-
45
- D. jonckvrouwen, ofte vrouwspersoonen.
-
46
- Hebr. de kroone des Koninckrijcks.
-
47
- Siet Esth. 1. op vers 3, etc.
-
48
- Het woort maeltijt beteeckent hier soo veel als bruyloft, ofte het Konincklicke bancket Esther ter eere gegeven, doe de Koningh haer ten wijve nam.
-
49
- Hebr. hy maeckte, Dat is, hy verminderde de lasten ende schattingen sijner ondersaten.
-
50
- Soo aen de Koninginne, als aen de Groote, ja misschien oock aen het volck.
-
51
- Hebr. na de hant des Koninghs.
-
52
- Sommige meenen, dat men ten tweeden male jonge dochters heeft vergadert, niet om uyt deselve den Koningh eene huysvrouwe te kiesen, gelijckse daer toe d’eerste reyse zijn vergadert geweest: maer om uyt deselve voor den Koningh eenige bywijven te verkiesen.
-
53
- D. hy liet sich doorgaens in het hof des Koninghs vinden, gelijck hy te doen gewoone was, ende te doen schuldigh was, als mede (soo het schijnt) een hof-dienaer zijnde, ende op ’s Koninghs dienst passende.
-
54
- Vreesende, dat sy van wegen haer geslachte ende afkomste in verachtinge soude komen.
-
55
- Ofte, doese een queeckelingh by hem was.
-
56
- Onder 6. vers 2. Bighthana.
-
58
- Ofte, aen eenen boom, ofte, aen een hout.
-
59
- Hebr. in ’t boeck der woorden der dagen, D. in de Chronijke, T.w. der Persen.
-
60
- D. in de tegenwoordigheyt des Koninghs: Ofte, in ’t boeck der Chronijke, het welck dagelicks voor den Koningh lagh, op dat hy daer in lesen soude: In het welcke opgeteeckent wierden de gedenckweerdighste saken, die dagelicks voor vielen.
|