| |
| |
| |
Dese Psalm wort afgedeylt in twee en twintigh deelen, of pausen, In elck deel zijn acht verskens, ende elck vers begint in’t Hebreeusch met die letter, daer mede het deel ge-intituleert wort, Alsoo namelick dat alle de verskens des eersten deels beginnen met Aleph, ofte A. De verskens van de tweede pause beginnen allegaer met Beth, B. ende soo voorts, volgens den Hebreeuschen A. B, uyt welcke oorsake eenige onder de geleerde, desen Psalm genoemt hebben Een A. B. der Godtsaligheyt: Elck vers deses Psalms begrijpt in sich of eenen lof en prijs van Godes woort, van wegen eenige uytnemende hoedanigheyt desselven: Ofte eene betuyginge van Davids ongeveynsde liefde tot dat selvige: ofte andersins, een gebedt om genade, om sich daer na te mogen schicken: Want tot een van dese drie, Te weten, Lof, Gebeden, of Betuyginge, konnen alle de verskens deses Psalms gepast worden. Ende merckt dit, dat in elck vers deses Psalms, David vermeldet, of van Godes wet, insettingen, ofte, ordinantien, bevelen, getuygenissen, geboden, woort, beloften, wegen, gerichten, name, gerechtigheyt, waerheyt, of yet diesgelijcks: uytgesondert alleen in het hondert en twee en twintighste vers, in het welcke hy Godt tot sijne hulpe ende bystant aenroept.
ALEPH.
| |
1
WElgelucksaligh zijn 1 de oprechte van wandel, a die in de wet des HEEREN gaen.
| |
2
Welgelucksaligh zijnse, die sijne 2 getuygenissen onderhouden: [die] hem van gantscher herte soecken:
| |
3
Oock 3 geen onrecht en wercken: [maer] wandelen 4 in sijne wegen.
| |
4
[HEERE] ghy hebt geboden, 5 dat men uwe bevelen seer bewaren sal.
| |
5
Och dat 6 mijne wegen gerichtt werden, om uwe insettingen te bewaren!
| |
6
Dan en soude ick 7 niet beschaemt worden, wanneer ick mercken soude op alle uwe geboden.
| |
7
Ick sal u loven in oprechtigheyt des herten, als ick 8 de rechten uwer gerechtigheyt geleert sal hebben.
| |
8
Ick sal uwe insettingen bewaren: en 9 verlaet my niet al te seer.
BETH.
| |
9
10 Waer mede sal 11 de jongelingh sijn padt suyver houden? 12 Als hy [dat] houdt na u woort.
| |
10
Ick soecke u met mijn geheel herte, en laet my van uwe geboden niet afdwalen.
| |
11
Ick hebbe uwe reden in mijn herte verborgen, op dat ick tegen u niet sondigen en soude. | |
| |
| |
12
HEERE, ghy zijt 13 gezegent, leert my uwe insettingen.
| |
13
Ick hebbe met mijne lippen vertelt alle de rechten 14 uwes monts.
| |
14
Ick ben vrolicker 15 in den wegh uwer getuygenissen, 16 als over allen rijckdom.
| |
15
Ick sal 17 uwe bevelen overdencken: ende op 18 uwe paden letten.
| |
16
Ick sal my selven vermaken in uwe insettingen: 19 u woort en sal ick niet vergeten.
GIMEL.
| |
17
b Doet wel by 20 uwen knecht, [dat] ick leve, ende u woort beware.
| |
18
Ontdeckt 21 mijne oogen, dat ick aenschouwe de wonderen van uwe wet.
| |
19
22 Ick ben c een vreemdelingh op der aerde, en verberght uwe geboden voor my niet.
| |
20
Mijne ziele is verbroken van wegen het verlangen na uwe oordeelen tot aller tijt.
| |
21
Ghy scheldt de vervloeckte hoovaerdige, die van uwe geboden 23 afdwalen.
| |
22
24 Wentelt van my versmaetheyt ende verachtinge, want ick hebbe uwe getuygenissen onderhouden.
| |
23
[Als] selve de Vorsten sittende 25 tegens my gesproken hebben: heeft 26 uw’ knecht uwe insettingen 27 betracht.
| |
24
d Oock zijn uwe getuygenissen mijne vermakingen, [ende] mijne raetslieden.
DALETH.
| |
25
28 Mijne ziele kleeft aen het stof: 29 maeckt my levendigh na u woort.
| |
26
30 Ick hebbe [u] mijne wegen vertelt, ende ghy hebt my verhoort, e leert my uwe insettingen.
| |
27
Geeft my den wegh uwer bevelen te verstaen; op dat ick uwe wonderen betrachte.
| |
28
Mijne ziele drupt wech van treurigheyt: 31 richt my op na u woort.
| |
29
Wendt van my 32 den wegh der valsheyt, ende 33 verleent my genadelick uwe wet.
| |
30
Ick heb’ verkoren 34 den wegh der waerheyt, uwe rechten hebbe ick my voorgestelt.
| |
31
Ick kleve vast aen uwe getuygenissen: O HEERE, en beschaemt my niet.
| |
32
Ick sal den wegh uwer geboden loopen, 35 als ghy mijn herte verwijdet sult hebben.
HE.
| |
33
HEERE, Leert my den wegh uwer insettingen, ende ick sal hem houden 36 ten eynde toe.
| |
34
Geeft my het verstant, ende ick sal uwe wet houden, ja ick salse onderhouden met gantscher herte.
| |
35
Doet my treden op het padt uwer geboden: want daer inne heb’ ick lust.
| |
36
Neyght mijn herte tot uwe getuygenissen, ende niet tot 37 gierigheyt.
| |
37
38 Wendt mijne oogen af datse geen 39 ydelheyt en sien: 40 maeckt my levendigh 41 door uwe wegen.
| |
38
Bevestight uwe toesegginge aen uwen knecht, 42 die uwe vreese toegedaen is.[kolom]
| |
39
43 Wendt mijne smaetheyt af, die ick vreese: Want uwe rechten zijn 44 goet.
| |
40
Siet, 45 ick hebbe een begeerte tot uwe bevelen, maeckt my levendigh door uwe gerechtigheyt.
VAU.
| |
41
Ende dat my uwe goedertierenheden overkomen, O HEERE: 46 u heyl, na uwe toesegginge.
| |
42
47 Op dat ick mijnen smader 48 wat hebbe te antwoorden, want ick vertrouwe op u woort.
| |
43
Ende en ruckt 49 het woort der waerheyt van mijnen mont niet al te seer, want ick hope op uwe rechten.
| |
44
Soo sal ick uwe wet steeds onderhouden, eeuwighlick ende altoos.
| |
45
Ende ick sal wandelen 50 in de ruymte: om dat ick uwe bevelen gesocht hebbe.
| |
46
Oock sal ick 51 voor Koningen spreken van uwe getuygenissen, ende my niet schamen.
| |
47
Ende ick sal my vermaken in uwe geboden, die ick lief hebbe.
| |
48
Ende ick sal mijne handen 52 opheffen na uwe geboden, die ick lief hebbe, ende 53 ick sal uwe insettingen betrachten.
ZAIN.
| |
49
Gedenckt 54 des woorts tot uwen knecht [gesproken,] op het welcke ghy my hebt doen hopen.
| |
50
Dit is mijn troost in mijne elende: want uwe toesegginge heeft my levendigh gemaeckt.
| |
51
De hoovaerdige hebben my boven maten seer bespott: [nochtans] en ben ick van uwe wet niet geweken.
| |
52
Ick hebbe gedacht, O HEERE, aen 55 uwe oordeelen, 56 van oudts aen, ende hebbe my getroost.
| |
53
57 Groote beroeringe heeft my bevangen 58 van wegen de godtloose, die uwe wet verlaten.
| |
54
Uwe insettingen zijn my 59 gesangen geweest, 60 ter plaetse mijner vreemdelinghschappen.
| |
55
f HEERE, des nachts ben ick uwes naems gedachtigh geweest, ende hebbe uwe wet bewaert.
| |
56
61 Dat is my geschiet, om dat ick uwe bevelen bewaert hebbe.
CHETH.
| |
57
De HEERE is 62 mijn deel, ick hebbe geseyt, dat ick uwe woorden sal bewaren.
| |
58
Ick hebbe u aenschijn 63 ernstelick gebeden van gantscher herten, zijt my genadigh na uwe 64 toesegginge.
| |
59
Ick hebbe 65 mijne wegen bedacht, ende hebbe mijne voeten gekeert tot uwe getuygenissen.
| |
60
Ick hebbe gehaest, ende niet vertraeght uwe geboden te onderhouden.
| |
61
De godtloose 66 hoopen hebben my berooft: [nochtans] en hebbe ick uwe wet niet vergeten.
| |
62
67 Ter middernacht sta ick op, om u te loven voor de rechten uwer gerechtigheyt.
| |
63
Ick ben een geselle aller die u vreesen, ende dier die uwe bevelen onderhouden.
| |
64
HEERE, de aerde is vol van uwe goedertierenheyt: leert my uwe insettingen. | |
| |
| |
65
Ghy hebt by uwen knecht goet gedaen: HEERE, 68 na u woort.
| |
66
Leert my 69 eenen goeden sin ende wetenschap: want ick hebbe aen uwe 70 geboden gelooft.
| |
67
Eer ick 71 verdruckt wert, 72 dwaelde ick: maer nu onderhoude ick 73 u woort.
| |
68
Ghy zijt goet ende goet doende; leert my uwe insettingen.
| |
69
De hoovaerdige hebben leugens tegens my gestoffeert: [doch] ick beware uwe bevelen van gantscher herte.
| |
70
Haer herte 74 is vett als smeer: [maer] ick hebbe vermaeck [in] uwe wet.
| |
71
’t Is my goet dat ick 75 verdruckt ben geweest, op dat ick uwe insettingen leerde.
| |
72
De wet uwes monts is my beter, dan 76 g duysenden van gout ofte silver.
JOD.
| |
73
h Uwe 77 handen hebben my gemaeckt ende bereyt: maeckt my verstandigh, op dat ick uwe geboden leere.
| |
74
Die u vreesen, 78 sullen my aensien, ende haer verblijden, 79 om dat ick op u woort gehoopt hebbe.
| |
75
Ick weet, HEERE, dat uwe gerichten 80 de gerechtigheyt zijn: ende dat ghy my uyt getrouwigheyt verdruckt hebt.
| |
76
Laet doch uwe goedertierenheyt zijn om my te troosten, na uwe toesegginge aen uwen knecht.
| |
77
Laet my uwe barmhertigheden overkomen, op dat ick leve: Want uwe wet is 81 al mijne vermakinge.
| |
78
Laet de hoovaerdige beschaemt worden, om datse my met leugen neder gestooten hebben: [doch] ick betrachte uwe geboden.
| |
79
82 Laetse tot my keeren die u vreesen: ende die 83 uwe getuygenissen 84 kennen.
| |
80
Laet mijn herte oprecht zijn tot uwe insettingen, op dat ick niet beschaemt en worde.
CAPH.
| |
81
85 Mijne ziele is besweken van verlangen na u heyl: 86 op u woort heb ick gehoopt.
| |
82
Mijne oogen zijn besweken van verlangen na uwe toesegginge terwijle ick seyde, Wanneer sult ghy 87 my vertroosten?
| |
83
Want 88 ick ben geworden als een lederen sack in den roock: [doch] uwe insettingen en hebbe ick niet vergeten.
| |
84
Hoe vele sullen 89 de dagen uwes knechts zijn? wanneer sult ghy 90 recht doen over mijne vervolgers?
| |
85
De hoovaerdige 91 hebben my putten gegraven, 92 ’t welck niet en is na uwe wet.
| |
86
Alle uwe geboden 93 zijn waerheyt: sy vervolgen my met leugen, helpt my.
| |
87
Sy hebben my byna vernietight 94 op de aerde, maer ick en hebbe uwe bevelen niet verlaten
| |
88
Maeckt my levendigh na uwe goedertierenheyt, dan sal ick 95 ’t getuygenisse uwes monts onderhouden.
LAMED.
| |
89
O HEERE, u woort bestaet in der eeuwigheyt in de hemelen.
| |
90
i Uwe getrouwigheyt is van geslachte tot geslachte, ghy hebt de aerde vast gemaeckt, ende sy blijft staen:[kolom]
| |
91
96 Na uwe ordinantien blijven 97 sy [noch] heden staen, want sy alle 98 zijn uwe knechten.
| |
92
Indien uwe wet niet en ware geweest al mijne vermakinge, ick ware in mijnen druck 99 al lange vergaen.
| |
93
Ick en sal uwe bevelen in der eeuwigheyt niet vergeten, want door deselve hebt ghy my levendigh gemaeckt.
| |
94
Ick ben uwe, behoudt my, want ick hebbe uwe bevelen gesocht.
| |
95
De godtloose hebben op my gewacht, om my te doen vergaen: ick neme acht op uwe getuygenissen.
| |
96
In 100 alle volmaecktheyt hebbe ick een eynde gesien: [maer] u 1 gebodt is seer wijdt.
MEM.
| |
97
Hoe lief hebbe ick uwe wet! sy is 2 mijne betrachtinge den gantschen dagh.
| |
98
3 Sy maeckt my door uwe geboden wijser dan mijne vyanden zijn, want 3 sy is in eeuwigheyt by my.
| |
99
Ick ben 4 verstandiger dan alle mijne Leeraers, om dat uwe getuygenissen mijne 5 betrachtinge zijn.
| |
100
Ick ben voorsichtiger dan de oude, om dat ick uwe bevelen bewaert hebbe.
| |
101
Ick hebbe mijne voeten 6 geweert van alle quade 7 paden, op dat ick u woort soude onderhouden.
| |
102
Ick en ben niet geweken van uwe rechten, want ghy hebt my geleert.
| |
103
Hoe k soet zijn uwe 8 redenen mijn gehemelte geweest! meer dan honigh mijnen monde.
| |
104
Uyt uwe bevelen krijge ick verstant, daerom hate ick 9 alle leugenpaden.
NUN.
| |
105
U woort is een 10 lampe voor mijnen 11 voet, ende een licht voor mijnen padt.
| |
106
l Ick hebbe gesworen, ende sal het bevestigen, dat ick onderhouden sal 12 de rechten uwer gerechtigheyt.
| |
107
Ick ben gantsch seer verdruckt, HEERE, maeckt my levendigh na u woort.
| |
108
Laet u doch, O HEERE, welgevallen de 13 vrywillige offerhanden mijnes monts: ende leert my uwe rechten.
| |
109
14 Mijne ziele is geduerighlick in mijne hant: nochtans en vergete ick uwe wet niet.
| |
110
De godtloose hebben my eenen strick 15 geleyt: nochtans en ben ick niet afgedwaelt van uwe bevelen.
| |
111
Ick hebbe uwe getuygenissen genomen 16 tot eene eeuwige erve: want sy zijn mijnes herten vrolickheyt.
| |
112
Ick hebbe mijn herte geneyght 17 om uwe insettingen eeuwelick te doen, 18 ten eynde toe.
SAMECH.
| |
113
Ick hate 19 de quade rancken, maer hebbe uwe wet lief.
| |
114
20 Ghy zijt mijne schuylplaetse, ende 21 mijn schildt, op u woort hebbe ick gehoopt.
| |
115
Wijckt van my, ghy boosdoenders, dat ick de geboden mijnes Godts moge bewaren.
| |
116
Ondersteunt my 22 na uwe toesegginge, op dat ick leve: ende en laet my niet beschaemt worden over mijne hope.
| |
117
Ondersteunt my, soo sal ick behouden zijn, dan sal ick my steeds in uwe insettingen 23 vermaken.
| |
118
Ghy vertreedt alle de gene, die van uwe insettingen af dwalen, want haer bedrogh is 24 leugen. | |
| |
| |
119
25 Ghy doet alle godtloose der aerde wech, [als] 26 schuym, daerom hebbe ick uwe getuygenissen lief.
| |
120
27 [Het hayr] mijnes vleesches is te berge geresen 28 van verschrickinge voor u, ende ick hebbe gevreest voor uwe oordeelen.
AJIN.
| |
121
Ick hebbe recht ende gerechtigheyt gedaen: en geeft my niet over aen mijne onderdruckers.
| |
122
29 Weest borge voor uwen knecht, ten goede: en laet de hoovaerdige my niet onderdrucken.
| |
123
Mijne oogen zijn besweken, van verlangen na u heyl, ende 30 na de toesegginge uwer rechtveerdigheyt.
| |
124
Doet by uwen knecht na uwe goedertierenheyt, ende leert my uwe insettingen.
| |
125
Ick ben uw’ knecht, maeckt my verstandigh, ende ick sal uwe getuygenissen kennen.
| |
126
’t Is tijt 31 voor den HEERE dat hy wercke, [want] 32 sy hebben uwe wet 33 verbroken.
| |
127
Daerom 34 hebbe ick uwe geboden lief, meer dan gout, ja meer dan het fijnste gout.
| |
128
Daerom hebbe ick 35 alle [uwe] bevelen, van alles, voor recht gehouden: [maer] 36 allen valschen padt hebbe ick gehaett.
PE.
| |
129
Uwe getuygenissen 37 zijn wonderbaer, daerom bewaertse mijne ziele.
| |
130
m De 38 openinge uwer woorden geeft licht, de slechte verstandigh makende.
| |
131
39 Ick hebbe mijnen mont wijdt open gedaen, ende gehijght: want ick heb 40 verlanght na uwe geboden.
| |
132
Siet my aen, weest my genadigh, 41 na het recht aen de gene die uwen name beminnen.
| |
133
42 Maeckt mijne voetstappen vaste in uwen woorde: ende en laet geene ongerechtigheyt over my heerschen.
| |
134
Verlost my van des menschen 43 overlast, ende ick sal uwe bevelen onderhouden.
| |
135
44 n Doet u aengesichte lichten over uwen knecht, ende leert my uwe insettingen.
| |
136
45 Waterbeken vlieten af uyt mijne oogen, om dat 46 sy uwe wet niet en onderhouden.
TSADE.
| |
137
HEERE, Ghy zijt rechtveerdigh, ende elck een uwer oordeelen is recht.
| |
138
Ghy hebt 47 de gerechtigheyt uwer getuygenissen, ende de waerheyt 48 hooghlick geboden.
| |
139
Mijnen yver 49 heeft my doen vergaen, om dat mijne wederpartijders uwe woorden vergeten hebben.
| |
140
o U woort is 50 seer geloutert, ende uwe knecht heeft het lief.
| |
141
Ick ben kleyn ende veracht, [doch] uwe bevelen en vergete ick niet.
| |
142
Uwe gerechtigheyt is gerechtigheyt in eeuwigheyt, ende 51 uwe wet is de waerheyt.[kolom]
| |
143
Benauwtheyt ende anghst 52 hebben my getroffen, [doch] uwe geboden zijn mijne vermakingen.
| |
144
De gerechtigheyt uwer getuygenissen is in der eeuwigheyt: doetse my verstaen, soo sal ick leven.
KOPH.
| |
145
Ick hebbe van gantscher herte geroepen: Verhoort my, O HEERE, ick sal uwe insettingen bewaren.
| |
146
Ick hebbe u aengeroepen, verlost my, ende ick sal uwe getuygenissen onderhouden.
| |
147
p Ick 53 ben de [morgen-]schemeringe voorgekomen, ende hebbe geschrey gemaeckt: op u woort hebbe ick gehoopt.
| |
148
q Mijne 54 oogen komen de [nacht-]waken te voren, om uwe reden te betrachten.
| |
149
Hoort mijne stemme na uwe goedertierenheyt, O HEERE, maeckt my levendigh na u 55 recht.
| |
150
Die 56 quade practijcken najagen, 57 genaken [my:] sy wijcken verre van uwe wet.
| |
151
[Maer] ghy HEERE zijt 58 naby: ende alle uwe geboden zijn waerheyt.
| |
152
Van oudts hebbe ick geweten van uwe getuygenissen, dat 59 ghyse in eeuwigheyt gegrondet hebt.
RESCH.
| |
153
Siet mijne elende aen, ende helpt my uyt, want uwe wet en hebbe ick niet vergeten.
| |
154
60 Twistet mijne twistsake, ende verlost my: maeckt my levendigh, na uwe toesegginge.
| |
155
Het heyl 61 is verre van de godtloose, want sy en soecken uwe insettingen niet.
| |
156
HEERE, uwe barmhertigheden zijn 62 vele: maeckt my levendigh 63 na uwe rechten.
| |
157
Mijne vervolgers ende mijne wederpartijders zijn vele, [maer] van uwe getuygenissen en wijcke ick niet.
| |
158
Ick hebbe gesien 64 de gene die trouwlooslick handelen, ende ’t verdroot my datse u woort niet en onderhielden.
| |
159
Siet aen, dat ick uwe bevelen lief hebbe, O HEERE, maeckt my levendigh na uwe goedertierenheyt:
| |
160
65 Het begin uwes woorts is waerheyt, ende in der eeuwigheyt is al het recht uwer gerechtigheyt.
SCHIN.
| |
161
De Vorsten hebben my vervolght sonder oorsake: maer 66 mijn herte heeft gevreest voor u woort.
| |
162
Ick ben vrolick over uwe toesegginge, als eener die eenen grooten buyt vindt.
| |
163
Ick hate de valsheyt, ende hebber eenen grouwel van: [maer] uwe wet hebbe ick lief.
| |
164
Ick love u 67 seven mael ’s daeghs, over de rechten uwer gerechtigheyt.
| |
165
Die uwe wet beminnen, hebben grooten vrede, ende 68 sy en hebben geenen aenstoot.
| |
166
O HEERE, ick hope op u heyl, ende doe uwe geboden:
| |
167
Mijne ziele onderhoudt uwe getuygenissen, ende ick hebse seer lief:
| |
168
Ick onderhoude uwe bevelen, ende uwe getuygenissen: want 69 alle mijne wegen zijn voor u.
THAU.
| |
169
O HEERE, laet mijn geschrey voor u aenschijn genaken, maeckt my verstandigh na u woort. | |
| |
| |
170
Laet mijn smeecken voor u aenschijn komen, 70 reddet my na uwe toesegginge.
| |
171
Mijne lippen sullen [uwen] lof 71 overvloedelick uytstorten, als ghy my uwe insettingen sult geleert hebben.
| |
172
Mijne tonge sal sprake houden 72 van uwe reden, want alle uwe geboden zijn rechtveerdigheyt.
| |
173
Laet uwe hant 73 my te hulpe komen, want ick hebbe uwe bevelen verkoren.
| |
174
O HEERE, ick verlange 74 na u heyl, ende 75 uwe wet is al mijne vermakinge.
| |
175
Laet 76 mijne ziele leven, ende sy sal u loven, ende 77 laet uwe rechten my helpen.
| |
176
r Ick 78 hebbe gedwaelt 79 als een verloren schaep: 80 soeckt 81 uwen knecht, want uwe geboden en hebbe ick niet vergeten.
|
-
1
- Hebr. de oprechte van wegh, D. welcker wegh oprecht is, dat is, die een oprecht leven voeren.
-
2
- Door de getuygenissen des Heeren, moet men hier verstaen sijne wetten, die hy sijnen volcke gegeven heeft, tot een getuygenisse sijner gunste, ende sijnes verbonts, het welck hy met haer opgericht hadde.
-
3
- D. geene verkeerde onrechtveerdige wercken en doen.
-
4
- D. in de wegen die hy hen bevolen ende voorgeschreven heeft. Siet de aenteeckeninge 1.Reg. cap. 11. op vers 33.
-
5
- Dat een yeder sich bevlijtige sijn leven na uwe bevelen aen te stellen.
-
6
- D. mijne gedachten, genegentheden, beraetslagingen, ende uytwendige daden, gericht, ofte, vast gemaeckt.
-
7
- T.w. staende, of verschijnende voor u aenschijn, O Heere.
-
8
- D. de rechten die ons de gerechtigheyt, die u behaeghlick is, aenwijsen.
-
9
- D. en ontreckt my uwe hant niet soo verre, dat ick uwe geboden verwerpen soude. Godt laett de sijne somwijlen struyckelen, op datse hare swackheyt te beter souden leeren kennen.
-
10
- Dat is, by wat middel.
-
11
- D. sijnen wegh alsoo aenstellen, dat hy recht en suyver zy. Hy spreeckt uytdruckelick van eenen jongelingh, (hoewel dit alle menschen aengaet) om dat de jonge lieden meest geneyght zijn haer te laten afleyden van den rechten wegh, door de quade bewegingen des vleesches.
-
12
- Ofte, indien hy sich houdt na u woort. Hebr. houdende [dat] na u woort.
-
14
- D. die ghy met uwen mont uytgesproken hebt.
-
15
- D. van wegen den wegh dien my uwe getuygenissen of geboden aenwijsen.
-
16
- D. meer dan of ick al het goet, have, of rijckdom der werelt besate.
-
17
- Anders, van uwe bevelen spreken.
-
18
- T.w. die ghy in uwe wet uwen volcke hebt voorgeschreven.
-
b
- Psalm 103.2. Psalm 116.7.
-
20
- Dat is, by my, die u knecht ben.
-
21
- Niet soo seer de vleeschelicke oogen, als de oogen des verstants, aldus bekennende sijne aengeborene blintheyt ende verdorventheyt. siet 1.Corinth. 2.14.
-
22
- Als of hy seyde, Ick ben als een arm pelgrim ende wandelaer, niet wetende noch kennende den wegh dien ick moet ingaen, daerom bid’ick u, O Heere, dat ghy my wilt leeren ende leyden door uwe wetten. siet Psal. 39. op vers 13.
-
c
- Genes. 47.9. 1.Chron. 29.15. Psalm 39.13. Hebr. 11.13.
-
24
- Hebr. rolt af van op my.
-
25
- Haer t’samen beraetslagende hoe sy my ten verderve brengen mochten.
-
26
- D. ick, die uwen knecht ben.
-
27
- D. overleyt, bedacht, gepractiseert. Siet boven vers 15. ende Psalm 1.2. ende dit is te mercken op dit woort desen gantschen Psalm door.
-
28
- Dat is, Ick ben schier doot, ende in den stof der aerde begraven. Hier mede geeft de Propheet te kennen een seer swaer ende sorgelick lijden. Siet Psalm 44.26.
-
29
- Ofte, Behoudt my in het leven na u woort, D. na uwe belofte.
-
30
- Ick hebbe u, O Heere, mijne handelingen ende gelegentheden geopenbaert, ende mijne saken u teenemael bevolen, biddende dat ghy deselve altemael wildet richten ende stieren na uwen heyligen ende goeden wille, ende tot mijner saligheyt.
-
e
- Psalm 25.4. ende 27.11. ende 86.11.
-
31
- Ofte, bevestight my, als versen 38, 106.
-
32
- By den wegh der valsheyt mach men hier verstaen valsche leeringen ende insettingen, die tegens Godes wet ende ordinantien strijden, gelijck stracks vers 30. by den wegh der waerheyt, de rechte leere ende geboden, die ons getrouwelick ter saligheyt leyden, te verstaen zijn.
-
33
- Dat is, doet my de genade, dat ick my steeds aen uwe wet houde.
-
34
- Desen wegh is de gehoorsaemheyt der geboden Godes. Siet d’aenteeckeninge 1.Reg. cap. 8. vers 36.
-
35
- Dat is, als ghy my met wijsheyt sult verrijckt ende overvloedelick begaeft hebben, als 1.Reg. 4.29. Ofte, met troost gesterckt sult hebben, als Iesa. 60.5. Ofte, met liefde, als 2.Corinth. 6.11.
-
36
- Het Hebreeusch woort beteeckent eygentlick, de hiele, ofte, de voetzole: oneygentlick, het eynde: Ende somtijts belooninge, ofte, vergeldinge. Siet Psalm 19. op vers 12.
-
37
- Onder den name van gierigheyt worden verstaen alle andere ondeughden, om dat de gierigheyt is de wortel van alle quaet.
-
38
- Hebr. doet voorby gaen, ofte, doorgaen: als vers 39.
-
39
- Als daer zijn wellusten, schoonheyt, rijckdom, ofte eere deser werelt. Siet Iob cap. 15. vers 31.
-
40
- Anders, maeckt dat ick leve in uwe wegen.
-
41
- Dat is, door de leere uwes woorts.
-
42
- Hebr. die tot, na, ofte, in uwe vreese is.
-
43
- Ofte, doet mijne smaetheyt voorby gaen, ofte, doorgaen, ofte, passeeren.
-
44
- D. rechtveerdigh ende billick, daeromme wil hy seggen, en sult ghy die niet laten te schande komen die u dienen, gelijck ick doe.
-
45
- D. ick ben begeerigh, ende beneerstige my om alle uwe geboden in al mijnen handel ende wandel te gehoorsamen.
-
46
- T.w. daer mede ghy my behoudt ende verlost, dat ick niet t’onder en ga.
-
47
- D. op dat ick mijnen tegenpartijders doe blijcken, dat mijne hope ende vertrouwen op u niet ydel nochte vergeefs geweest zy, gelijck sy my verweten hebben.
-
48
- Of, een woort hebbe te antwoorden.
-
49
- D. dat woort het welck de waerheyt leert, T.w. de ware leere van Godt, ende sijnen Godtsdienst.
-
50
- D. vry, buyten dwangh of schrick, als Psalm 4. vers 2. ende 18.20. ende 118. vers 5.
-
51
- Dat is, in de tegenwoordigheyt van Koningen.
-
52
- T.w. om na uwe geboden te grijpen, uyt groote begeerte, die ick tot de selve hebbe. Ofte, ick sal mijne handen aen het werck slaen, om uwe geboden met der daet te doen ende te gehoorsamen.
-
53
- Of, ick sal van uwe insettingen spreken.
-
54
- D. der belofte, die ghy uwen knecht gedaen hebt.
-
55
- Door dewelcke ghy de godtloose gestraft ende uwe kinderen verlost ende bewaert hebt.
-
56
- Hebr. van eeuwigheyt, D. van den beginne der werelt gepleeght.
-
57
- Ofte, een brandende storm, of, een stormwint, D. eene groote beroerte des herten.
-
58
- T.w. als ick gedencke hoe swaerlick dat sy sondigen, ende hoe sware straffen dat sy te verwachten hebben.
-
59
- D. de materie mijner Psalmen ende gesangen.
-
60
- Hebr. in’t huys, of, ten huyse, T.w. ter plaetse daer ick hier en daer als vreemdelingh en ballingh hebbe moeten dwalen.
-
61
- D. dat ick mijne nachtruste selve gebroken hebbe om op u te dencken, vers 55. dat is gesproten uyt den yver dien ick hebbe tot de onderhoudinge uwer geboden. siet Psalm 1. op vers 2.
-
62
- D. het sal my soo lief zijn, als eenen mensche sijn erfdeel pleeght te zijn. And. Heere, ick hebbe geseyt, mijn deel sal zijn uwe woorden te bewaren.
-
63
- Siet d’aenteeck. Iob 11.19.
-
65
- Dat is, mijne aenslagen ende daden, al mijn doen en laten, alle mijne gedachten, woorden, ende wercken, of ick my ergens in tegen uwe wetten mochte vergrepen hebben: Ende indien ja, dat ick my stracks wederom op uwe onfeylbare wegen begeven mochte.
-
66
- Siet de aenteeckeninge 1.Sam. 10.5, 10.
-
67
- Hy wil seggen, dat hy den tijt die tot lichamelicke ruste verordineert was, ende dien andere lieden met slapen toebrachten, hy wakende ter eere Godes besteedde, als Psalm 16.7.
-
68
- D. na uwe belofte, als bov. vers 25.
-
69
- Ofte, goet verstant. Hebr. goetheyt des verstants, of, des sins.
-
72
- De boose lusten mijnes vleesches volgende.
-
74
- T.w. door dien sy na den vleesche soo wel varen, ende soo grooten voorspoet hebben, welcken sy misbruycken, ende daer door heel ongevoelick ende dom zijn geworden, geenen lust hebbende tot het overleggen der wet Godes, Psalm 17. vers 10. ende 73.7. Iob 15.27. Siet Deut. 32.15.
-
75
- T.w. met kruys ende tegenspoet. Alsoo oock bov. vers 67.
-
76
- D. veel duysent stucken gouts ende silvers. Psalm 68. vers 31. staet .…… stucken silvers.
-
h
- Iob 10.9. Psalm 139.13.
-
77
- Menschelicker wijse van Godt gesproken. siet Iob 14. vers 15.
-
78
- T.w. als eenen patroon of exempel der genadiger hulpe ende verlossinge, die ghy den genen doet, die op u hopen, ende uwe geboden lief hebben.
-
79
- D. om dat ick op ’t woort uwer toesegginge soo lange, doch niet te vergeefs, gewacht hebbe.
-
80
- De sin is: Heere, of ghy my schoon met swaer kruys getuchtight hebt, soo en hebt ghy daer mede niet gehandelt tegen uwe gerechtigheyt ende waerheyt, maer veel meer hebt ghy daer door uwe gunste te mywaerts bewesen, want sulcke kastijdingen hebben my tot beterschap des levens gedient, ende derhalven zijn sy my goet ende voorderlick geweest, 1.Cor. 10.13.
-
81
- Hebr. mijne vermakingen.
-
82
- D. datse haer by my voegen, ende dat sy het met my houden, verlatende der boosen geselschap.
-
83
- D. uwe wetten ende woorden, door dewelcke ghy uwen wille betuyght ende te kennen geeft.
-
84
- D. achten, lief en weert houden.
-
85
- Siet 2.Sam. 13. d’aenteeck. op vers 39. Iob 19. op vers 27. ende Psalm 84.3.
-
86
- Dat is, na de volbrenginge van het woort uwer belofte, als boven vers 25.
-
87
- Te weten, my gevende het gene ick van u bidde ende verwachte.
-
88
- De sin is: Van wegen mijn langhduerigh leedt ende tegenspoet ben ick verdrooght, ende mijn vel is t’samen gekrompen, ende swart geworden, gelijck leder dat lange in den roock hanght, Proverb. 17.22.
-
89
- T.w. de dagen mijner elende.
-
90
- D. mijne vyanden ende vervolgers straffen.
-
91
- T.w. op dat ick in deselve soude vallen ende vergaen. Als of hy seyde, Sy staen listighlick na mijn leven. Siet Psalm 35.7.
-
92
- And. die niet en [doen] na uwe wet.
-
93
- De sin is: Sy zijn de waerheyt, ofte de getrouwigheyt selve: Sy houden ons op het aldergetrouwste voor, het gene dat waer, goet, recht, ende heyligh is.
-
94
- Maer niet in den hemel. Siet Matth. 10.28. Luce 10.20.
-
95
- D. de geboden die ghy met uwen mont uytgesproken ende ons bevolen hebt.
-
96
- D. gelijck u dat eens heeft gelieft te ordineeren ende te wijsen, als Psal. 33. vers 9.
-
97
- T.w. hemel ende aerde.
-
98
- D. hemel ende aerde, ende al watter in is, moet tot uwen dienste staen.
-
99
- Hebr. doe, ofte, alsdan.
-
100
- D. alle geschapene dingen, hoe volmaeckt datse oock wesen mogen, hebben haer eynde ofte bepalinge.
-
1
- D. aengaende de wijsheyt die ghy ons openbaert in u woort ende geboden, die en heeft noch eynde, noch bepalinge.
-
2
- D. de materie mijner meditatien, ofte overdenckingen, ende mijner propoosten.
-
3
- .3 T.w. uwe wet. And. ghy, Te weten, O Godt.
-
3
- .3 T.w. uwe wet. And. ghy, Te weten, O Godt.
-
4
- Ofte, kloecker, voorsinniger, vernuftiger.
-
k
- Psalm 19.11. Prov. 8.11.
-
8
- Hebr. reden, D. elck een van uwe redenen.
-
9
- Hebr. allen padt des leugens, ofte, der valsheyt.
-
10
- Ofte, lanteern, keersse, Prov. 6.23.
-
12
- D. uwe rechtveerdige rechten.
-
13
- D. mijn gebedt ende dancksegginge, als Levit. 22. vers 18. Numer. 29. vers 39. 2.Chron. 31. vers 14. Psalm 54. vers 8. Amos 4.5.
-
14
- Siet d’aenteeckeninge Iudic. 12. vers 3. 1.Sam. 19.5. en 28.21. Iob 13. vers 14.
-
16
- D. voor mijn beste ende bestendighste goet.
-
17
- D. om te doen dat uwe insettingen bevelen.
-
18
- Siet de aent. boven vers 33.
-
19
- Of, de dobbelhertige gepeynsen, of, [de ydele] gedachten, of, de door malkanderen loopende gedachten, D. de maniere van doen der gener die met alle winden waeijen, ende die soecken twee pesen op haren boge te hebben. Het Hebreeusch woort beteeckent eygentlick, rancken, of, tacken, die met menighte in eenen boom door malkanderen loopen. Siet d’aent. 1.Reg. 18.21.
-
20
- D. ghy, O Heere, zijt het, onder wiens vleugelen ick schuyle ten tijde van perijckel ende vervolginge.
-
21
- D. die my beschutt ende beschermt.
-
22
- Of, door, in het Hebreeusch is Caph of Beth, d’eerste beteeckent na, d’ander door.
-
23
- Ofte, dan sal ick steeds uwe insettingen aenschouwen.
-
24
- Dat is, bedrieghlick. Want sy en verkrijgen niet door haer bedrogh dat sy hoopten.
-
25
-
Ghy doet wech, Hebr. ghy doet ophouden, of rusten.
-
26
- T.w. dat men wech werpt, als nergens toe deugende. Het is een maniere van spreken genomen by gelijckenisse van de gene die metalen raffineeren, of suyveren. siet Ies. 1. vers 25. Ezech. c. 22. versen 18, … 22. Mal. c. 3. vers 3. Prov. 25. versen 4, 5. And. Het schuym [namelick] alle de godtloose der aerde, hebt ghy te niete gemaeckt.
-
27
- Dit is hier by gevoeght uyt Iob 4. vers 15. Anders, mijn vleesch schuddet, bevet, tsittert.
-
28
- Hebr. van uwe verschrickinge, Te weten, als ick gedencke de groote gestrengigheyt, die ghy over de godtloose oeffent.
-
29
- T.w. dat hem geen quaet wedervaren en sal, ende hanthaeft ende beschermt hem tegen alle sijne vyanden. Of, weest uwen knecht soet, of, lieflick.
-
30
- Ofte, na uwe rechtveerdige toesegginge, T.w. die ghy rechtveerdelick ende trouwelick wilt houden.
-
31
- Of, dat de Heere wercke, D. dat hy sijne macht betoone ende doe blijcken, of, dat hy doe het gene dat hy my belooft heeft.
-
32
- Te weten, mijne stoute wederpartijders, van dewelcke versen 121, ende 122. gesproken is.
-
33
- D. sy verwerpense, ende en houdense van geener weerde.
-
34
- Als of hy seyde: Ick en late niet uwe geboden lief te hebben, al wordense van de boose vernietight: maer ick hebse des te liever ende weerder.
-
35
- T.w. die ghy gemaeckt hebt, van wat saken die oock zijn, sonder onderscheyt, of uytneminge. Anders, daerom hebbe ick de bevelen van alles, of, in alles verbetert. And. Ick hebbe alle de bevelen van alle, (T.w. van alle menschen) verbetert, T.w. na het richtsnoer van uwe wet.
-
36
- Of, allen wegh der leugenen.
-
38
- Ofte, ingangh, dat is, wanneer men maer d’eerste beginselen van uwe wet gesmaeckt heeft, soo haest als mense komt te lesen, ofte t’ondersoecken, soo krijght men terstont groote kennisse door de kracht, ende werckinge des Heyligen Geestes.
-
39
- De sin is: Ick hebbe uwe leere met sulcke begeerte aengenomen, als den besten dranck die men my soude mogen geven, om my te laven in eenen seer grooten dorst: Of, het is eene gelijckenisse genomen van eenen mensche, die hem seer haestet, om yewers daer hy seer groot verlangen na heeft, te komen, ende sijnen mont open doet, om in het loopen sijnen adem beter te halen.
-
40
- Ofte, gehaeckt. Of, Ick hebbe gesnackt na, etc. Siet Psalm 56.2.
-
41
- Of, na’t gebruyck, D. gelijck ghy gewoone zijt te doen: Ofte, als het recht ende betamelick is. Siet d’aenteeck. Genes. 40.13.
-
42
- D. geeft dat ick sonder struyckelen mach wandelen in uwe wegen, ende doen na u woort.
-
44
- D. aensiet my met een schoon ende klaer, ofte blijde gelaet: toont my een teecken uwer goedertierenheyt. Siet d’aenteeck. Numer. 6. vers 25.
-
45
- D. overvloedige tranen.
-
46
- T.w. de godtloose, als vers 158.
-
47
- Anders, uwe rechtveerdige getuygenissen.
-
49
- Ofte, heeft my onderdruckt. Siet Psalm 69. vers 10.
-
o
- 2.Sam. 22.31. Psalm 12.7. ende 18.31. Prov. 30.5.
-
50
- T.w. gelijck het gout ende silver door het vyer gesuyvert ende geloutert wert.
-
51
- D. uwe wet is enckele waerheyt, ja soo waerachtigh als de waerheyt selve. Siet een gelijcke spreucke Ioan. 17.17.
-
52
- Hebr. hebben my gevonden, als Psalm 116. vers 3.
-
p
- Psalm 5. 4. ende 88.14. ende 130.6.
-
53
- Hebr. ick hebbe de schemeringe (te weten, de schemeringe des dageraets) voorgekomen. Siet d’aent. 2.Reg. 7.5.
-
q
- Psalm 63.2, 7. ende 90.4.
-
54
- Dat is, ick ben eer wacker geweest, dan de verscheydene nachtwaken, ofte, de morgenwaken aenkomen. Vergelijckt Psalm 63.7.
-
55
- Het welck vereyscht, dat ghy eenen onschuldigen voorstaet tegen sijne boose verdruckers. And. na uwe wijse: alsoo onder vers 156.
-
56
- D. die de lasteringe met vlijt soecken ende najagen.
-
57
- D. sy zijn my op de hielen, soo men gemeenelick seyt, te weten, om my te beschadigen.
-
58
- T.w. met uwe hulpe, allen die op u vertrouwen.
-
59
- D. datse soo vaste ende bestendigh zijn, datse niemant sal ommestooten, ofte te niete konnen doen. Christus seyt, hemel ende aerde sullen vergaen, maer mijne woorden sullen blijven staen.
-
60
- Siet Psalm 35. d’aenteeck. op vers 1.
-
63
- Vergel. boven vers 149.
-
64
- D. die, die van u zijn afgevallen, ende by dewelcke noch trouwe, noch geloove te vinden en is.
-
65
- D. het is uyt de waerheyt voortgekomen, ende sal voorts in eeuwigheyt de waerheyt blijven. Hebr. ’t hooft, ofte, ’t hooftstuck.
-
66
- De sin is: Ick en hebbe de menschen niet gevreest, maer hebbe alleen gevreest yets te doen tegen u woort. siet Matth. cap. 10. vers 28.
-
67
- Dat is, dickwils, als Lev. 26. vers 18. 1.Sam. c. 2. vers 5. Proverb. 24. vers 16. ende 26.25.
-
68
- Siet 1.Ioan. 2. vers 10.
-
69
- D. alle mijne gedachten, woorden, ende wercken zijn u bekent, daerom wandele ick oprechtelick voor u, als diens oogen het al sien.
-
70
- T.w. uyt mijn lijden ende verdriet.
-
71
- Ofte, uytbobbelen, uytgieten, D. overvloedelick uytspreken, gelijck een fonteyne water uytgeeft. siet Psalm 19. op vers 3.
-
72
- D. van uwe geboden, gelijck’er stracks volght.
-
73
- Of, komen om my te helpen.
-
74
- D. na uwe verlossinge.
-
76
- D. my. Vergelijckt Iudic. 16.30.
-
77
- Hy wil seggen, Laet my dat voorderlick zijn, dat ick uwe geboden gehouden hebbe, achtervolgens uwe belofte.
-
r
- Iesa. 53.6. Luce 15.4, etc.
-
78
- Als of hy seyde: Ick hebbe eenen tijt langh niet geweten waer henen ick my soude keeren ofte wenden, te weten, doe my mijne vyanden, ende insonderheyt Saul met de sijne, soo swaerlick vervolghden.
-
79
- Ofte, als een schaep dat verloren gaet. Hebr. een schaep der verdervinge. Siet Deuter. 26. op vers 5.
-
80
- T.w. gelijck een herder het dwalende schaep soeckt: brenght my in den rechten schaepstal, ende geeft my ruste, op dat ick u in vrede ende in stilligheyt dienen moge.
-
81
- D. my, die uw’ knecht ben.
|