35
68 Hy en sal geene 69 versoeninge aennemen: ende hy en sal niet verwilligen, of ghy schoon het 70 geschenck vergroot.
|
-
1
- Siet bov. 1. op vers 8.
-
2
- D. voor eenen, die u onbekent is, ofte voor een ander, dat is, voor yemant, wie hy soude mogen wesen, u bekent, ofte niet. Vergl. ond. 11. vers 15.
-
3
- T.w. tot een teecken, dat ghy u woort houden sult, waer door ghy belooft hebt te sullen betalen, soo de schuldenaer in gebreke valt. siet Iob c. 17. op vers 3. Het recht, ende voorsichtigh gebruyck van borge voor een ander te worden en is hier niet bestraft, maer d’onvoorsichtigheyt, lichtveerdigheyt, ende onbedachtsaemheyt, die hier in dickwils geschiet.
-
4
- Anders, zijt ghy verstrickt, etc.
-
5
- D. maeckt u vry van de borghschult, het zy by den schultheer, op dat hy u ontsla, ofte by den schuldenaer, dat hy betale, ende u buyten sorge stelle.
-
6
- D. in het gewelt van uwen schultheer, voor soo veel als hy van u te eyschen heeft. Vergel. Gen. 16. vers 6. ende de aent.
-
7
- Het Hebr. woort beteeckent sulcke vernederinge, als of men sich met de voeten wilde laten vertrappen. also Ps. 68. vers 31. siet aldaer de aenteeckeninge.
-
8
- D. geeft den schultheer goeden moet, op dat hy te vreden zy van de betalinge, ende hy die van u niet strengelick af en eysche, maer patientelick van den schuldenaer verwachte. ende sterckt of dringht den genen voor welcken ghy borge geworden zijt dat hy sijn best doe om te betalen.
-
9
- D. en neemt geen uytstel om u selven, ende den schultheer gerust te stellen.
-
10
- T.w. uyt het gewelt van den schultheer, aen den welcken ghy u tot de betalinge verbonden hebt.
-
11
- Dat is, maniere, ofte wijse van doen, Te weten, in het wacker, sorghvuldigh, ende neerstigh vergaderen van haren kost. Soo is het woort wegh genomen, onder cap. 13. vers 15. ende 14. vers 12. ende 16.2. ende 21.2. ende 30.19, 20.
-
12
- Gelijck wel onder andere beesten de bijen haren Koningh hebben, die de sijne tot neerstigheyt stouwt, ende de ledige doot bijt, ofte uytwerpt: maer de miere geenen sulcken Koningh behoevende, drijft haer selven tot het werck.
-
13
- Verstaet koorngraenkens, dewelcke sy beknabbelt, ende met bijten doorsnijt, op datse niet uytschieten en souden, ten eynde sy tegen den winter daer van hare provisie hebben mochte, uyt welcke oorsake sy by den Hebreen nemalah genaemt wort van namal, ’t welcke is besnijden, afsnijden.
-
a
- Prov. 13.4. ende 20.4. ende cap. 24. versen 33, 34.
-
14
- Dat is, terwijle ghy u vast tot het slapen, ende luyeren begeeft, soo sal u de armoede overvallen. Sommige meynen, dat hier de luyaert wort ingevoert, sprekende tot hemselven, ofte op de voorgaende bestraffinge antwoordende, ende wenschende, dat hy slechts noch een weynigh slapens, etc. mochte hebben, etc. Soo veel is het, dat Salomo schijnt te sien op de maniere van doen, ende spreken der gener, die sich tot luyheyt gewennen.
-
15
- Dat is, haestelick, ende onversiens; gelijck een reysende man sich spoedight, ende gemeynlick onverwacht overkomt.
-
16
- Hebr. een man des schildts; dat is, die eenen schildt draeght. Verstaet een sterck gewapent man, die pleeght in te komen sonder vragen, ende niet lichtelick en kan weder uytgedreven worden.
-
17
- Alsoo onder 16.27. Siet Deuter. 13. op vers 13.
-
18
- Hebr. een man van ondeughtsaemheyt, of, ydelheyt, ofte, ongerechtigheyt. Siet Iob 11. op vers 11. ende Psalm 5. op vers 7. Anders, een Belials mensche is een ondeughtsaem, ofte, ongerechtigh man, ommegaende met verkeertheyt des monts.
-
19
- Siet boven cap. 2. op vers 12. ende cap. 4. op vers 24.
-
20
- De sin is, dat hy niet alleen sijnen mont misbruyckt, maer oock alle sijne leden aenleght, om sijne boosheyt in het werck te stellen.
-
21
- Daer mede te kennen gevende eenigh quaet, dat hy selve voor heeft, ofte van een ander begeert gedaen te hebben.
-
22
- Te weten, al stootende, stampende, aenroerende, ofte tredende met deselve.
-
23
- Te weten, daer mede wijsende, tellende, dreygende, etc.
-
24
- Dat is, bedenckingen, lusten, ende voorslagen, om yet verkeerts, ofte onrechts te stichten met woorden ofte wercken.
-
25
- Siet boven cap. 3. op vers 29. alsoo onder vers 18.
-
26
- Hebr. sendt; dat is, veroorsaeckt veel oneenigheyts, stoffe daer toe gevende, ende de gemoeden der menschen ophitzende. Alsoo onder vers 19. ende 16.28.
-
27
- Dat is, geen middel om het verderf te ontkomen. Alsoo onder 29.1.
-
28
- Een seker getal voor een onseker.
-
29
- Anders, het sevende. Siet van dese maniere van spreken Iob cap. 5. op vers 19.
-
30
- Hebr. sijner zielen grouwel, ofte, de grouwel van sijne ziele, Dat is, dat sijne ziele voor een grouwel houdt. Siet Deuter. cap. 17. op vers 1. ende boven cap. 3. op vers 32.
-
31
- D. hooverdije, waer van de verhevene, ende opvliegende oogen een teecken zijn. Vergelijckt Psal. 101.5. Prov. c. 30. vers 13. Ies. 5. vers 15. Tegen dese zijn de nederige van oogen, Iob 22.29.
-
32
- Hebr. tonge der valsheyt; D. die leugentale spreeckt. alsoo Psal. 109. vers 2. ond. 12.19. ende 21. vers 6.
-
33
- Hebr. gedachten der ondeughtsaemheyt, ofte, ongerechtigheyt. Verstaet een herte dat op snoode, ende op ongerechtige practijcken toeleyt. Siet boven cap. 3. op vers 29. ende het 14 vers deses cap.
-
34
- Verstaet menschen, die door hare quade sinnen, ende genegentheden seer gedreven worden, om haren naesten schade, ende verdriet aen te doen.
-
35
- Hebr. een getuyge der valsheyt.
-
36
- D. met groote menighte, ende moedigheyt versiert, ende voortbrenght. Alsoo onder 14. vers 25. ende 19.5, 9.
-
37
- Hebr. sendt. siet boven op vers 14.
-
38
- Vergel. bov. 3. vers 3. ende d’aent.
-
39
- T.w. dat gebodt uwes vaders, daer van in het voorgaende 20 vers gesproken is: hoewel het woort oock sien kan op de wet der moeder.
-
40
- D. u indachtigh maken, wat ghy in uwen wandel doen ende laten moet, ende waer mede ghy u in alle lijden vertroosten sult.
-
g
- Psal. 19.9. ende 119.105.
-
41
- T.w. dat uyt Godts woort, ende wet genomen is.
-
42
- Vergel. Psal. 119. vers 105.
-
43
- D. die geschiet door de tucht, ofte door de onderwijsinge, die voorgaen moet, soude men tot de wijsheyt geraken. Siet van dit woort boven 1. op vers 2.
-
44
- D. die tot het leven leyt: alsoo de wegh des doots, die ter doodt leyt. Siet Ierem. 21.8. Vergelijckt bov. 2. op vers 8.
-
45
- Hebr. vrouwe des quaets; dat is, die haer geneert met quaet doen
-
46
- D. smeeckinge, flatteeringe, schoonsprekinge. Vergelijckt boven 2. op vers 16.
-
h
- Prov. 2.16. ende 5.3. ende 7.5.
-
47
- Siet boven 2. op vers 16.
-
48
- D. met de schoonheyt harer oogen, ende met haer lieflick aensien.
-
49
- Hebr. eene vrouwe, eene hoere; D. die een hoere is: alsoo 1.Reg. 3.16. item, eene vrouwe, eene Prophetesse: D. die eene Prophetesse was, Iudic. 4.4. een man, een Propheet: D. die een Propheet was, Iudic. 6.8.
-
50
- D. tot armoede, ja oock wel tot den bedelsack.
-
51
- D. die een man heeft, ende evenwel na andere mannen staet. Anders, een mansieck wijf. Sommige verstaen door eene vrouwe des mans, eene alle mans vrouwe.
-
52
- Dat is, brenght niet alleen het lichaem des genen, diese tot onkuysheyt verlockt, in het tijdelick verderf, maer oock sijne ziele, die sijn weerdighste deel is, in het eeuwige lijden. Vergel. Ezech. 13.18.
-
53
- Dese vrage, gelijck oock de volgende, loochenen sterckelick. Siet Genes. 18. op vers 17.
-
54
- T.w. vyerige, ofte gloeijende kolen. Siet van dit woort Iob 41. op vers 12.
-
55
- Gelijck de twee voorgaende gelijckenissen vast gaen, ende seker zijn; alsoo oock dit, dat daer op gepast wort; te weten, dat de overspeelder sich quetst, ende schade doet aen goet, lichaem, eere, ziele.
-
56
- Siet Gen. 6. d’aent. op vers 4.
-
57
- D. met haer te doen heeft door byslapinge. Siet gelijcke maniere van spreken Genes. 20. vers 6. 1.Corinth. 7.1.
-
58
- D. niet ongestraft blijven. Siet 1.Reg. 2. op vers 9. Iob 9. op vers 28.
-
59
- Hy wil seggen, dat dieverije soo groote sonde niet en is, als overspel, ende dat diefte, geschiet bysonderlick door hongers noot, niet soo smadelick, ende hardelick gestraft en wiert, als het overspel. Ende dit kan men verstaen van een particuliere handelinge tusschen den dief ende den man die hy yets ontstolen heeft.
-
60
- D. sich te verzadigen, ofte verstaet door ziele, begeerte. Siet Genes. 34. op vers 3. Psalm 27. op vers 12.
-
61
- D. veelvoudigh. Seven is dickwils in de Heylige Schrifture een seker getal voor een onseker, als Genes. 4.15. Lev. 26.18. Psalm 119.164. onder 24.16. ende 26.25. beteeckenende veelheyt. De simpele dieven moesten wel het gestolene maer twee, ofte vier, ofte vijf dobbel weder geven, Exod. 22.1, etc. ende 4. maer sommige meynen, dat de straffe den dieven door de wet opgeleyt, ten tijde Salomons verswaert was: ofte men kan het soo verstaen dat de dief met den man accordeert dat hy hem soo vele wil geven, op dat hy hem geen schande aen en doe.
-
62
- Te weten, indien hy soo schamel zy, dat hy niet en kan veelvoudelick weder geven.
-
63
- Hebr. herteloos, ofte, heeft geen herte, ofte, heeft gebreck van een herte; Dat is, en heeft geene wetenschap, verstant, nochte sinnen, niet begrijpende wat Godt aengenaem, eerlick voor de menschen, ende profijtelick voor hemselven is. Siet deselve benaminge onder 7.7. ende 9.4, 16. ende 10.13. ende 11. vers 12. ende 15.21. ende 17.18, etc. het woort herte, is dickwils genomen voor het verstant. siet Iob cap. 9. op vers 4.
-
64
- Dat is, die overspel begaet.
-
65
- Of, uytgedelght, uytgevaeght worden.
-
66
- D. als de gelegentheyt sal verschenen, ofte voorgevallen zijn, om sich te wreken. Alsoo wort de tijt, in den welcken Godt sich wreken wilde tegen de vyanden sijner Kercke, genaemt, een dagh der wrake, Iesa. 34.8. Vergel. Iob 20.28. ende 24.1. ende ond. 11.4.
-
67
- T.w. den overspeelder.
-
68
- Hebr. hy en sal niet aennemen het aengesicht aller versoeninge; D. geen soengelt aennemen. Siet 1.Reg. 11. op vers 34. Van de maniere van spreken, het aengesichte aennemen, siet Genes. 32. op vers 20.
-
69
- Vergel. Num. 35. op vers 31.
-
70
- Of, de geschencken vermenighvuldight.
|