27
Daer toe sult ghy genoeghsaemheyt van geyten melck [hebben] tot uwe 56 spijse, tot spijse van u 57 huys, ende 58 leeftocht uwer maeghden.
|
-
1
- T.w. niet alleen de dagh van morgen, maer oock niet van alle toekomende: gelijck selfs niet het overige van den huydigen dagh.
-
2
- D. te voorschijne brengen, waer door het gene, het welcke ghy in ’t toekomende voorneemt, ofte wacht, soude mogen verhindert worden. Vergel. Iacob. 4. versen 13, 14, etc.
-
3
- D. onverdragelicker; T.w. niet alleen om datse onbillick, ende onrechtveerdigh is, maer oock onmatigh, ongetoomt, ende met wreetheyt vereenight. Siet het volgende vers Hebr. daer is swaerte van een steen, ende gewichte van het zant.
-
4
- T.w. als de mensche met sijne onstuymige, ende woedende affecten, niet anders dan eenen vloet, sich geweldelick uytstort.
-
5
- D. brenght wreede daden ende wercken voort.
-
6
- De sin is, dat nijdigheyt erger is dan toorn, ende grimmigheyt, om datse dieper in het herte is, ende eene verhardinge der boosheyt daer mede vermenght is.
-
8
- D. profijtelicker, ende meer te begeeren.
-
9
- T.w. waer door yemant sijnen naesten wel gunstigh is, ende alle goet toewenscht, maer evenwel hem, als’t noodigh is, niet en bestraft, om alsoo sijne trouwe liefde te bewijsen.
-
10
- D. berispingen, die met ernstige, ende harde woorden gedaen zijnde, als eene wonde in de ziele geven.
-
11
- D. sy komen voort uyt eene trouwe, ende gestadige liefde, ende dienen tot het welvaren, ende de behoudenisse des genen, diese krijght. Vergelijckt Psalm 141.5.
-
12
- Verstaet allerley geveynst bewijs van liefde.
-
13
- Dat is, men moet door vyerige, ende geduerige gebeden van Godt begeeren, dat hy ons die niet en late bejegenen, soo wel om datse ons schadelick souden zijn, als om datse uyt een valsch herte voort komen. Anders, veelvoudigh.
-
14
- Dat is, een mensche, ofte persoon. Alsoo in het volgende. Siet Gen. 12.5. ende de aenteeckeninge. Ofte verstaet den lust, die de mensche tot de spijse heeft: als Ezech. 7.19. siet d’aent.
-
15
- D. veracht, heeft een aftreck, afkeer, ende de walge daer van.
-
16
- Verstaet onder desen naem alle aengename, leckere, ende delicate spijse. Vergelijckt boven 24. op vers 13.
-
17
- Te weten, veel perijckels onderworpen, ende in geduerige onruste, tot dat hy een nieuw nest heeft, het welck hy dickwils qualick maken, ofte bekomen kan.
-
18
- T.w. lichtveerdelick, sonder noot, ende wettelicke beroepinge.
-
19
- Vergel. boven 21. op vers 17.
-
20
- D. sijne vriendelickheyt, behulpsaemheyt, ende lieflicke aensprake.
-
21
- D. uyt oorsake van den goeden raet, dien hy hem geeft voor sijne ziele, ofte die uyt het goet herte des vrients voort komt. And. meer dan den raet sijner eygener ziele.
-
b
- Prov. 17.17. ende 18.24.
-
22
- De reden is, om dat een vrient altijts lief heeft, boven 17.17. ende bysonder in den noot: maer tusschen de broeders is dickwils oneenigheyt, boven 18.19. voornemelick in tegenspoet, boven 19. vers 7. daerom heeft een vrient veelmaels vaster liefde dan een broeder, boven 18.24. Sommige verstaen het alsoo, dat men een getrouwe nabuer moet in weerden houden, om dat hy na by is, daer een broeder verre van der hant kan zijn, ende niet soo gereet om te helpen.
-
23
- Dat is, uwes bloetvrients. Siet Genes. cap. 24. op vers 27.
-
24
- Verstaet onder dit woort alle de gene, die den ouders, meesters, ofte leeraers plegen te verwijten, dat hare kinderen, ofte schooljongeren, etc. niet wel en zijn onderwesen, ofte sich niet wel en dragen.
-
26
- Siet de verklaringe van dit vers boven 22. op vers 3.
-
d
- Prov. cap. 6. versen 1, 2. ende 11.15. ende 17.18. ende 20.16.
-
27
- Siet de verklaringe van dit vers boven 20. op vers 16.
-
28
- Dat is, groet, hem wenschende Godes zegen, ende alle goet. Siet Genes. cap. 31. op vers 55.
-
29
- Hebr. groote, Dat is, onmatelick, onhebbelick, ende ontijdighlick, gelijck de flatteerders plegen te doen.
-
30
- T.w. sulcke zegeninge, ofte groetenisse.
-
31
- T.w. die soo ontijdelick met openbare pluymstrijckinge, om soo yet van sijnen vrient te krijgen, sijne zegeninge, ofte groetenisse gedaen heeft.
-
32
- T.w. van Godt, die de vleyinge haet: Ofte, van den gezegenden vrient, die den vleijer niet gunstigh wesen en sal, maer veel eer een quaet nadencken van hem hebben sal.
-
33
- Hebr. eene huysvrouwe der kijvagien, ofte, geschillen, dat is, die tot gekijf, ende geschil genegen, ofte kijfachtigh is.
-
34
- D. t’samen te gelijcken. Men kan oock het vers aldus vertalen, met eene geduerige druypinge ten dage, etc. is eene kijfachtige huysvrouwe te gelijcken. Siet breeder verklaringe hier van boven 19. op vers 13.
-
35
- T.w. de kijfachtige vrouwe. De sin is, soo yemant haer verbergen, dat is, bedwingen konde, hy soude den wint wel verbergen, ende vast sluyten. Hy wil seggen, dat noch het eene, noch ’t andere, niet doenelick en is.
-
36
- Verst. de olie, die sulcke groote reucke van haer geeft, dewelcke niet en kan voor de menschen verborgen blijven, als’se voor hare neusen komt.
-
37
- D. daer mede hy sijne rechter hant bestreken heeft. Dese wort hier bysonderlick vermelt, om dat in allen handel, ende bedrijf der menschen, die eerst ten voorschijne komt, waer uyt dan de reucke der bestrekener olie kan gevaet worden.
-
38
- D. haer selven meldt, ofte bekent maeckt door hare reucke, dewelcke gelijckse niet en kan ingehouden, ende verborgen worden, alsoo oock niet het gekijf van eene quade vrouwe.
-
39
- Verstaet, het gelaet, ofte wesen des aenschijns, tot droefheyt, vreese, toorn, etc. gestelt zijnde, het welcke een ander, na gelegentheyt der sake, door t’samensprekinge opweckt, als hy met goet onderwijs, troost, ende raet het herte na behooren stiert, ende sterckt. Anders, aldus: Yser verblijdt (dat is, maeckt blinckende) het yser, alsoo verblijdt een man het aengesicht sijns naesten.
-
40
- Verstaet hier mede allen vromen, ende trouwen dienst, dien de knechten haren heeren schuldigh zijn.
-
41
- D. sal vergeldinge, ende weldaet ontfangen. Vergel. bov. 13. op vers 18.
-
42
- D. gelijck de gedaente van een mensche, die in het water siet, haer daer in eenighsins vertoont, doch niet volkomelick; alsoo maeckt het herte des menschen sich anderen wel ten deele kenbaer door sijne woorden, gebeerden, ende wercken; doch niet alsoo, dat men sekerlick daer van kan oordeelen, Ierem. 17.9. 1.Corinth. 2.11. Dit vers kan oock aldus vertaelt worden: De aengesichten zijn tot de aengesichten, dat is, de menschen in hare uyterlicke gestaltenisse met andere menschen vergeleken, zijn gelijck wateren, T.w. die malkanderen seer gelijck zijn, hoewelse in koleur, dickte, smaeck, etc. verschillen: alsoo is het herte des menschen tot den mensche, D. alsoo is de mensche inwendelick met sijnen naesten te gelijcken, overmits sy alle van verdorvene nature zijn, ende gelijcke swackheden onderworpen. Sommige nemen het alsoo, dat gelijck het aengesicht des menschen sich vertoont in ’t water, alsoo is den eenen vrient tegen den anderen.
-
43
- Anders, het graf. Siet Iob 26.6. ende vergelijckt boven 15.11.
-
44
- T.w. om dat al wat daer in komt, verslonden wort, ende verloren gaet.
-
45
- D. de begeerten, die door de oogen in het herte des menschen komen.
-
46
- Siet boven 17. op vers 3.
-
47
- D. het geruchte dat van hem gaet, ende gestroyt wort, rakende sijne woorden, ende wercken: want als men merckt, hoe hy dat geruchte neemt, soo wort hy daer uyt geoordeelt hoedanigh hy is.
-
48
- Dit is eene overtollige maniere van spreken te kennen gevende, dat eenige dwase soo hartneckelick by hare dwaesheyt blijven, datse door geene middelen daer van en konnen afgebracht worden.
-
49
- Hebr. kennende sult ghy kennen. Het woort kennen is hier genomen voor besorgen ende waer nemen. Siet Gen. 18. op vers 19.
-
50
- D. staet, ende gelegentheyt. Dit woort schijnt mede te brengen, dat een huysvader selve moet by wijlen na sijne kudde sien ende alle de sorge op andere alleen niet laten staen.
-
51
- De sin is, dat elck een neerstelick letten moet op de winninge, bewaringe, ende regeeringe van sijn goet; ’t welck in oude tijden veel bestont in vee, ende beesten. Vergelijckt de maniere van spreken met Iob 1.8. ende d’aenteeck.
-
52
- D. de hoogheyt, staet, ende heerlickheyt, die den rijckdom plegen te vergeselschappen. Hy wil seggen: Gantsch niet. ’t Is eene vrage, die sterckelick loochent.
-
53
- T.w. tot voorraet van voeder voor u vee.
-
54
- T.w. hare vellen, ende wolle.
-
55
- D. om eenen acker, ofte weyde, ofte andere nootdruft daer mede te koopen, of te betalen.
-
56
- Hebr. broot: alsoo in ’t volgende. Siet Genes. 3. op vers 19.
-
57
- D. huysgesin. Siet Genes. 7. op vers 1.
-
58
- Hebr. leven, D. al wat tot de onderhoudinge deses levens noodigh is.
|