33
Want 20 Tophet is van gisteren bereyt, [ja] hy is oock voor 21 den Koningh bereydt, 22 hy heeft hem diepe [ende] wijt gemaeckt: 23 sijns brandtstapels vyer, ende hout, is veel, de adem des HEEREN sal 24 hem aensteken als eenen swevel-stroom.
|
-
1
- Verstaet de boose ende onbestendige burgeren binnen Ierusalem.
-
2
- Om een verbont op te richten met den Koning van Egypten (als vers 2.) tegen den Koningh van Babel, na dat desen Koningh haer onder sijne heerschappije gebracht hadde.
-
3
- My geenen raet gevraeght hebbende, maer hare eygene fantasije ofte goetduncken volgende.
-
4
- Aldus noemt hy de beschuttinge des Koninghs van Egypten.
-
5
- D. niet door ingeven mijns Geests.
-
6
- Namelick de sonde des vertrouwens op menschelicke hulpe, tot de sonde der meyn-eedigheyt in het afwijcken van den Koningh te Babel. siet Ezech. 17. versen 13, 14, 15. ofte, de sonde, van Godt te verlaten, ende op menschen te betrouwen. Vergl. Ier. 2.13.
-
7
- Hoe de Koningen van Iuda hare Ambassadeurs na Egypten gesonden hebben om een verbont met den Koningh aldaer te maken, siet Ier. 2.18. ende 37.7. Ezech 17. vers 15.
-
8
- T.w. noch door de Propheten, noch door den Hoogenpriester.
-
9
- Dat is, onder de bescherminge: In plaetse van dese maniere van spreken, staet’er Ruth 2.12. onder de vleugelen.
-
10
- T.w. des Koninghs Iudae, siet Ezech. 17.15. And. hare Vorsten] T.w. des Ioodschen volcks.
-
11
- Dit zijn steden in Egypten gelegen. Siet de aent. Num. 13.22. Psal. 78. vers 12. Chanes is Daphne. Siet Ier. 2. op vers 16. ende 43. op vers 7.
-
11
- Dit zijn steden in Egypten gelegen. Siet de aent. Num. 13.22. Psal. 78. vers 12. Chanes is Daphne. Siet Ier. 2. op vers 16. ende 43. op vers 7.
-
13
- T.w. Godt, ofte, de Koningh van Egypten.
-
14
- T.w. alle die van Ierusalem, soo de gesanten, als de ondersaten.
-
15
- D. verachtsaem. And. hy salse alle stinckende maken, T.w. de Egyptenaren. siet Ierem. 37.7.
-
16
- D. de Prophetie tegen de Ioden, aengaende de kemelen, of andere lastdragende beesten, welcke sy na Egypten schickten, met geschencken beladen, om van den Koningh in Egypten hulpe te versoecken tegen de Chaldeen.
-
17
- Dat is, na Egypten, aldus genoemt, om dat het den Ioodschen lande zuydelick leyt.
-
18
- Aldus wort Egypten genoemt ofte beschreven, om dat den Ioden eertijts aldaer veel anghst ende benauwtheyt was over komen, ende noch over komen soude den genen die daer hulpe ende troost versochten.
-
19
- Sulcke schadelicke, venijnige, verscheurende dieren, wordender in Egypten vele gevonden. Eenige verstaen by dese dieren, de krijghslieden uyt Egypten, van dewelcke de Ioden niet dan schade ende verderf te verwachten en hadden.
-
19
- Sulcke schadelicke, venijnige, verscheurende dieren, wordender in Egypten vele gevonden. Eenige verstaen by dese dieren, de krijghslieden uyt Egypten, van dewelcke de Ioden niet dan schade ende verderf te verwachten en hadden.
-
19
- Sulcke schadelicke, venijnige, verscheurende dieren, wordender in Egypten vele gevonden. Eenige verstaen by dese dieren, de krijghslieden uyt Egypten, van dewelcke de Ioden niet dan schade ende verderf te verwachten en hadden.
-
20
- T.w. de Ambassadeurs der Ioden, die den Koningh in Egypten groote geschencken brochten.
-
21
- D. tot de Egyptenaers, als vers 5.
-
22
- D. der Egyptenaren hulpe sal ydel ende te vergeefs zijn.
-
23
- T.w. der Ioden. Vergl. ond. vers 15. Hebr. Rahab-hem-schabet. welcke woorden andere aldus verduytschen: Rahab is ophoudinge, of, Rahab sal ophouden, D. Egypten sal stille sitten, ofte, ophouden, dat is, ’t en sal geen hulpe meer bewijsen. Siet Ier. 37.7. Egypten wort meermaels van de Propheten Rahab genoemt, als Ies. 51.9. ende Psalm 87.4. siet de aenteeck. aldaer.
-
24
- Dit zijn de woorden des Heeren tot den Propheet.
-
25
- T.w. tot een getuygenisse tegen haer. Vergel. dit met Deut. 31.19. ende Ies. 8.1.
-
26
- Of, by hen, T.w. de burgeren van Ierusalem.
-
27
- Hebr. zy. Siet Psalm 37.18.
-
28
- Of, tot den toekomenden dagh.
-
29
- D. een volck dat elcke reyse van den Heere af valt, ende tegen hem rebelleert.
-
31
- D. tot de Propheten. siet 1.Sam. cap. 9. vers 9.
-
32
- D. en propheteert niet, als of sy seyden, Of u schoon Godt wat openbaert, soo en verkondight het niet, maer verswijght het, als of ghy het niet gesien noch gehoort en hadt.
-
33
- Of, Besichtigers, D. Propheten.
-
34
- Als of sy seyden, Maer predickt ons wat lieflick ende aengenaem is.
-
36
- D. van u ampt ende beroepinge.
-
37
- D. en spreeckt ons niet meer van het woort ende dreygingen des Heeren.
-
38
- D. dese Prophetie, het gene dat ick u-lieden door mijnen Propheet laet verkondigen, belangende de hulpe der Egyptenaren, die hy u afraet.
-
39
- D. op uwe quade practijcken, streckende tot onderdruckinge der armen ende onnooselen. And. op onderdruckinge, T.w. der Propheten, die u ten besten raden. siet Ier. 20.2. ende 26.11. ende 37. versen 15, 16.
-
40
- T.w. op de onderdruckingen.
-
41
- De sin is, Uwe sonden sullen oorsake zijn van uwen subijten ondergangh, gelijck een muer die vol spleten en reten is, ende die uyt gebogen is, lichtelick in stort, ende neder valt. Vergl. Psalm 62.4. ende de aenteeck. aldaer.
-
42
- T.w. de Heere, of de vyant.
-
43
- T.w. Ierusalem ende de andere steden van Iuda, ja oock de geheele natie der Ioden, den geestelicken ende den wereltlicken stant.
-
44
- Hebr. na de verbrekinge der flessche eenes pottebackers.
-
45
- D. men salse geheelick verbrijselen, datter niet geheels aen blijven en sal. Vergel. Ierem. 19.11.
-
46
- D. uyt hare gebrokene stucken.
-
47
- Of, greppe, putt, poel.
-
48
- D. indien ghylieden weder keerdet, of afstant dedet, Te weten, van u godtloos leven, ende voornemen van hulpe te gaen soecken in Egypten, in geduldigheyt uwe zielen besittende, ende op Godt hopende. Siet boven vers 7.
-
51
- Dat is, ghy en hebt desen raet niet willen gehoorsamen.
-
52
- Te weten, als de Babyloniers ons te sterck vallen. Anders, vlieden, Dat is, hier en daer omme loopen, soo lange tot dat wy hulpe vinden.
-
53
- Te weten, om dat ghy dus wederspannigh zijt, ende aldus spreeckt. Siet de vervullinge 2.Reg. 25. vers 4. Ierem. 39.4. ende 52.7.
-
54
- Ofte, op lichte, ras loopende [peerden.]
-
55
- Te weten, de Babyloniers.
-
56
- Vergelijckt dit met Levit. 26.8, 36. Deuter. 28.25. ende 32.30.
-
d
- Iesa. 17.6. ende cap. 24. versen 6, 13.
-
57
- Ofte, mastboom, hooge pale, gedenckteecken, hoogh verheven gedenckteecken, een opgerecht hout of hoogen boom sonder tacken of bladen. De Propheet wil hier mede te verstaen geven, dat de gene die over blijven souden, wel dunne gezaeyt souden zijn, ende soo lichtelick om sien en tellen, als een mastboom, ofte, hooge pale, op eenen bergh.
-
58
- Dit is een vertroostinge voor de gene die de Heere soude laten over blijven.
-
59
- Te weten, op uwe boete ende beterschap.
-
60
- U verlossende uyt uwe gevangenisse.
-
61
- Te weten, door sijne oordeelen, door dewelcke ghy sult gebracht worden tot boete ende beterschap.
-
62
- Dat is, die geen dingh lichtveerdelick en doet, maer alles met reden, die de straffen weet te matigen: als Ierem. 10.24. daer aldus staet: Kastijdt my, Heere, maer met mate, ofte, oordeel, gerichte. Godt de Heere straft het gene dat straffens weerdigh is, ende bewijst genade den genen die haer bekeeren.
-
e
- Psalm 2.12. ende 34.9. Prov. 16. vers 20. Ierem. 17.7.
-
63
- Te weten, het Ioodsche volck, na dat het uyt de Babylonische gevangenisse sal verlost zijn: het welck een voorbeelt geweest is der geestelicke verlossinge des volcks Godes door Christum.
-
64
- Ofte, Ghy en sult niet meer soo seer, ofte, soo vele weenen. Hebr. Ghy en sult met weenen, niet weenen, Te weten, niet soo veel of soo seer, als ghy te voren hebt gedaen, doe ghy in de Babylonische gevangenisse zijt gevoert geworden. Siet Psalm 137.
-
65
- Hebr. hy sal met genadigh zijn genadigh zijn. Hy] Te weten, de Heere.
-
66
- Dat is, als ghy hem in uwe gevangenisse om verlossinge sult aenroepen.
-
68
- D. de Heere sal u-lieden wel wederom in kruys en tegenspoet laten vervallen, maer uwe zielen sal hy met de spijse sijnes woorts, ende met den dranck der predicatie verquicken ende verstercken, u en sullen geen leeraers ontbreken, hy sal maken dat ghy altijt eenige by u hebben sult, T.w. na dat Christus, in de werelt sal gekomen zijn, die selfs by u-lieden sal prediken, als oock sijne Apostelen ende Discipelen, die hy daer na senden sal in de gantsche werelt om het Euangelium allen volcken te prediken, Matt. 28.19. And. de Heere sal u [in] droeffenisse broot, ende in verdruckinge water geven, etc. Dit is vervult ten tijde der Machabeen.
-
69
- Ofte, gevleugelt zijn, D. soo haestelick als of sy vleugels hadden. Gelijck geschiet is in verscheydene voorgaende tijden, ende insonderheyt van den tijt des Propheten Malachiae, tot op Iohannem den dooper. siet Psal. 74. vers 9. Mal. 4.4, 5.
-
70
- And. [geduerighlick] sien, D. steets by u hebben, met lust en vreught de selve aenschouwende, ende met yver hare predicatien aenhoorende.
-
71
- D. Godt sal u als na gaen, u voeren ende leyden met sijn Woort ende Geest, gelijck een paedagogus of leermeester, sijne discipelen voor hem gaen laet, om te beter op haer te passen.
-
72
- T.w. de wegh die ten Hemel leyt.
-
73
- Als of hy seyde, Soo haest als ghy van den rechten weg soudet aftreden, soo sal u de Heere met den staf sijnes woorts wederom op den rechten wegh brengen. siet Psalm 23.
-
74
- Ofte, als yet onreyns verachten, ende van u weeren. De sin is, Ghy sult de afgoderije t’eenemael verlaten, als strijdende met den suyveren Godtsdienst.
-
75
- D. uwe gesnedene beelden, die met silver ofte gout overdeckt zijn. Hebr. der gesnedene beelden uvves silvers, D. die van u silver gemaeckt zijn. Alsoo stracks, uvves gouts.
-
76
- D. uwe gegotene beelden met gout overdeckt ofte bekleet, of verciert. Het Hebreeusch woort siet op den cierlicken Ephod des Hoogenpriesters, van welcken te lesen is Exod. 28.6, etc.
-
77
- Of, packt u vvech, Hebr. gaet uyt.
-
79
- Hebr. hy sal den regen uvves zaets geven, T.w. dien regen, dien u zaet van doen heeft, soudet wel ende vruchtbaerlick opwassen.
-
80
- Ofte, als ghy het lant bezaeyt hebt.
-
81
- And. broot des lants voortkomste, D. koorn, dat uyt het lant her voor komt.
-
83
- Ofte, reyn. Hebr. gedeessemt, D. aengenaem, smakelick. Ofte, suyver voeder, T.w. sonder kaf, of andere onreynigheyt, van wegen den grooten overvloet der vruchten die dan wassen sullen.
-
84
- Ofte, verschoten, vervvant is, met de schuppe, ofte werpschoffel.
-
85
- D. Godt sal met sijne overgroote genade ende zegen alles soo overvloedelick overstelpen, dat oock die menschen haer sullen bekeeren ende vruchten dragen, die van nature hart, dorre, ende onvruchtbaer waren, gelijck de hooge bergen ende heuvelen.
-
86
- Ofte, vvaterspruytingen, T.w. om de hooge bergen ende heuvelen te bevochtigen ende vruchtbaer te maken.
-
87
- T.w. na dat de Babyloniers door de Persen ende Meden sullen omgebracht zijn.
-
88
- T.w. de torens der stadt Babel, ofte, de geweldige Vorsten ende tyrannen die daer in zijn.
-
89
- D. uwe vreught sal seer groot zijn, voor eerst als ghy wederom in u vaderlant sult weder keeren, maer insonderheyt, als Christus verschijnen sal, alsdan sal het licht sijner kennisse, ende de heerlickheyt welcke Godt sijne Kercke geven sal, seer voortreffelick zijn. Siet Iesa. 24.23. ende de Schriftuerplaetsen aldaer aengeteeckent.
-
90
- Ofte, seven mael grooter.
-
91
- Ofte, schijn, ofte, schijnsel. De sin is, De glantz der sonne sal soo groot zijn, als of’er seven sonnen te gelijcke schenen, ende als of het licht van seven klare dagen in een gesmolten, of t’samen vereenight waren: Verstaet dit alles van het overgroote geestelick licht der kennisse in geestelicke saken.
-
92
- D. als de Heere sijn volck uyt Babel verlossen, ende in het Ioodsche lant weder brengen sal: maer insonderheyt als hy hen Christum, den waren Medecijnmeester der ziele, senden sal, die haer de sonden vergeven, ende door den Heyligen Geest wederbaren sal.
-
93
- Hebr. de vvonde sijner slaginge, ofte, plage.
-
94
- Ofte, die hem geslagen is.
-
95
- Dat is, Godt selfs, ofte, sijne macht ende heerlickheyt.
-
96
- T.w. van den Hemel, van waer Godt sijnen Engel gesonden heeft, om de Assyriers in het leger van Sanherib te verslaen.
-
97
- T.w. tegen de vyanden sijner Kercke, ende by namen tegen de Assyriers.
-
98
- Ofte, verheffinge, T.w. des toorns Godes. Het Hebreeusch woort wert voor verheffinge gebruyckt, Iudic. 20.40. ende Ierem. 6.1. ende elders.
-
100
- Hebr. deylt, T.w. in twee deelen, alsoo dat het bovenste, T.w. het hooft, uytsteeckt, ende het onderste onder het water is.
-
1
- Ofte, te vvannen, te verstroijen, siften.
-
2
- D. tot dat sy te niete komen, ofte, diese te niete maken sal.
-
3
- Ofte, sifte, vvanninge.
-
4
- Hebr. doende dvvalen, D. haer verstroijende, dat sy niet en weten waer in, ofte waer uyt: Het is een gelijckenisse genomen van de beesten die men met den toom leydet waer men wil.
-
5
- Te weten, Als de Assyriers door den Engel des Heeren sullen verslagen zijn. Siet Psalm 42.9.
-
6
- ’t Schijnt dat de Propheet siet op het feest der ongesuerde brooden, het welck de Ioden hielden des nachts als sy het Paeschlam aten, daer by sy eenen lofsangh songen, Exod. c. 12. vers 8. Matt. cap. 26. vers 30. Siet Psalm 42.5.
-
7
- D. tot den Tempel, in welcken de Heere sijne wooninge heeft.
-
8
- D. tot den Heere Christum, op welcken sich ’t volck van Israël hadde te verlaten.
-
9
- Hebr. de heerlickheyt sijner stemme, D. den donder, ende andre uytwendige tekenen sijnes toorns teghen de vyanden sijner Kercke. Siet Psalm 29. op vers 3.
-
10
- T.w. als hy sijnen krachtigen arm sal neder laten om de Assyriers te slaen, namelick in de belegeringhe der stadt Libna, ofte, sijnen optocht nae Ierusalem. siet 2.Reg. 19. versen 8, 35.
-
13
- T.w. in’t Ioodsche lant. Hebr. alle doorgangh des gegrontvesten stafs.
-
14
- T.w. van Godt, D. die door Godes ordonnantie gestelt is.
-
15
- D. vyantlicken inval der Assyriers.
-
16
- Of, geleyt sal hebben.
-
17
- De sin is, Na dat de Engel de Assyriers sal verslagen hebben, so salmen over al in ’t lant Iuda den Heere met lofsangen prijsen, men sal over al vrolick zijn van wegen dese victorie. Siet dergelijcke exempel Exod. 15.20. ende 1.Sam. 18.6. And. op vvelcken de Heere dien sal geleyt hebben met trommelen ende met harpen, of, sal met trommelen ende met harpen zijn.
-
18
- T.w. tegen het krijghsvolck der Assyriers. Anders, tegen dien, T.w. staf. in het Hebr. is soo het een als het ander.
-
19
- Dit 32 vers verduytschen eenige aldus: Ende het sal geschieden over al daer die gegrontveste staf, dien de Heere op hem [T.w. den Assyrier] sal doen rusten, sal gepasseert [of, door gegaen zijn] met trommelen ende met harpen, dat [landt] sal hy bestrijden met strijden der schuddinge. De sin is, Indien eenigh landt dien staf, dien men wel met droeffenisse ende leetwesen mocht ontfangen, met trommelen en harpen, D. met blijdtschap ontfanght, dat sal de Heere bestrijden met bestrijdingen der beweginge, D. dat het alles sal schudden ende beven met een groote beweginge.
-
20
- Hebr. Tophthe, D. Topheth, als Ier. 7.31. ende 19.6. siet 2.Reg. 23. de aent. op vers 10. Verstaet hier door Topheth, niet alleen het graf, maer oock het helsche vyer, dat allen vyanden Godes, ende vervolgeren sijner Kercke bereyt is.
-
21
- Verst. hier Sanherib den Koningh van Assyrien.
-
24
- Ofte, dien, T.w. den brandtstapel, ofte, sal die, T.w. roede, of, dien, T.w. staf, daer van gesproken is vers 31. of verstaet dit van Topheth.
|