23
Oock sal ’t geschieden; in de stamme, by dewelcke de vreemdelingh verkeert, 60 aldaer sult ghy [hem] sijne erffenisse geven, spreeckt de Heere HEERE.
|
-
1
- Des Nieuwen Tempels, ende des heylighdoms, (als vers 12.) dat wel te voren binnen Ierusalem geweest, maer nu verstoort was. vergelijckt Ies. 2.3. Mich. cap. 4. vers 2. Zach. 14. vers 8. item Luce 24. versen 47, 49. Actor. 1.8. ende 2. versen 2, 4. ende Apoc. cap. 22. vers 1. alwaer vermelt wort, dat dese heylsame stroomen uyt Ierusalem ende Zion, uyt den Hemel ende uyt den throon Godts ende des Lams zijn voort gekomen.
-
2
- Afbeeldende de gesonde ende salighmakende leere des Euangeliums, met de overvloedige gaven des H. Geests, onder den Nieuwen Testamente. Vergelijckt Iesa. 11. vers 9. ende 12.3. ende 35. vers 7. ende 41.18. ende 44.3. ende 55. vers 1. Ierem. 31.9. Ioël 2.28. ende 3. vers 18. Zach. c. 14. vers 8. item, Ioan. 7. vers 38. ende Apocal. cap. 22. vers 1.
-
4
- Ofte, tegen, aen het Zuyden, D. de zuydzijde.
-
5
- Verst. den brand-offers altaer, die voor ’t Heylige stont: van welcken siet boven cap. 43. vers 13. etc. een voorbeelt onses Heeren Christi ende sijnes eenigen offers aen het kruys: alwaer hy ons de gaven des Heyligen Geests verdient heeft, die hy ons van den vader toesendt; afgebeelt (als sommige houden) door het water, dat uyt sijne zijde vloot, Ioan. 19.34, 35.
-
6
- Hebr. [het waren] wateren der enckelen, ende soo in het volgende, wateren der knijen, wateren der lendenen, afbeeldende den voortgangh, loopende wasdom der openbaringe des H. Euangeliums, mitsgaders de verscheydene mate der gaven des Heyligen Geests, in desen, ende de volkomentheyt in ’t ander leven.
-
7
- Hebr. wateren der swemminge.
-
8
- D. op alles gelett? waer mede de Propheet vermaent wert, op alles neerstighlick acht te nemen.
-
9
- Hebr. lippe: ende soo in het volgende vers.
-
10
- Afbeeldende de menighte der uytverkorenen, die door de kracht deser wateren in Godts huys over al souden wassen ende vruchtbaer zijn in alle goede wercken, tot Godes eere, ende stichtinge des naesten, als vers 12. breeder wort verhaelt. Siet Psalm 1.3. ende 92.13. Ies. 44. versen 3, 4. ende 55. versen 11, 13. Ier. 17. vers 8. Ioan. cap. 15. vers 2. etc. 1.Cor. 3. versen 6, 7, etc.
-
11
- Ofte, Oost-Galilea, waer door eenige verstaen een gedeelte van Galilea, liggende over de Iordane, daer Corazim oock gelegen was, aen de oostzijde van de Galileische zee, ofte de zee Gennesareth, daer de Iordane doorliep. Doch dit dient bysonderlick vergeleken te worden met Iesa. 8. vers 23. ende 9.1. Matth. 4. versen 12, 13, 14, 15. alwaer verhaelt wort, dat het licht des Euangeliums, mede eerst is opgegaen in dese contreijen. Siet wijders van tweederley Galileen, 1.Reg. c. 9. op vers 11. And. kondet oock in ’t gemeyn genomen worden voor, de Oost-contreijen, of, grenzen, item de contreije van Gilgal, uyt Ios. cap. 18. vers 17. vergeleken met Iosu. cap. 15. vers 7. oock gelegen in ’t Oosten van Ierusalem, maer daer henen gingh men door de vlacke velden van Iericho. Ierem. 52. versen 7, 8. item 2.Sam. 2.29. ende 17. vers 26. ende voorts over de Iordane na de vlacke velden Moabs, waer van in het volgende.
-
12
- Der Moabiten. Siet Num. 22.1. Deut. 1.1. ende 3.17. ende 34.1, 8.
-
13
- De doode zee, of, soutzee, daer Sodom ende Gomorra eertijts geweest waren, ende daer Engedi ende En-eglaim lagen, waer van vers 10. Siet wijders Genes. 14. op vers 3.
-
14
- Van deselve doode zee, die te voren dootlick waren.
-
15
- Dat is, alle dieren, die leven ende gevoelen, ende over sulcks haer beroeren. Siet Genes. 1. op vers 20.
-
16
- Siet Genes. 1. op vers 20.
-
17
- Hebr. de twee beken sal komen, D. eene van beyden. Het schijnt dat dese wateren sich in ’t voortloopen in tween gedeylt hebben, hoewel sulcks hier niet en wort vermeldt. siet Zach. 14.8. Doch anders kan men met sommige het getal van tvveen voor het getal van velen nemen, (als elders oock wel gebruycklick is) ende vertalen het stroomen.
-
18
- Ofte, groote, treflicke: alsoo vers 10. Verstaet de menighte der uytverkorenen, die door de predicatie des H. Euangeliums, ende krachtige werckinge des Heyligen Geests sekerlick souden bekeert worden.
-
19
- D’andere wateren, door het invloeijen van dese.
-
20
- Dat is, Leeraers des Nieuwen Testaments, die als instrumenten des krachtighlick werckenden H. Geests, door het net des Euangeliums de menschen uyt haren sondigen ende dootlicken staet souden optrecken tot de gemeenschap des Heeren Christi ende sijner weldaden. Siet Matth. 4.19. ende 13.47. Luce 5.10.
-
22
- Te voren genoemt Hazezon Tamar, gelegen aen de doode zee. siet Genes. 14.7. 1.Sam. 24.1. 2.Chron. 20.2. met d’aenteeck.
-
23
- Oock gelegen aen de doode zee, daer de Iordane in deselve loopt.
-
24
- Of, vischgaren: als bov. 26.5.
-
25
- Der visschers, dien sy sullen vangen, of, der voorseyde wateren.
-
26
- De middellantsche, alsoo onderscheyden van de binnenlantsche zeen ofte meyren. alsoo versen 15, 20.
-
27
- Of, groot, heerlick: als vers 9.
-
28
- Namel. der doode zee. Hier door kan men verstaen ’t onderscheyt datter soude zijn tusschen d’uytverkorene, die der voorseyde genade souden deelachtigh worden, ende de verworpene, die in hare vuyligheyt souden blijven liggen, ende verloren gaen. siet Act. 13.48. 2.Cor. 2.15, 16, etc.
-
29
- And. die niet gesont en sullen vvorden, etc.
-
30
- Siet Deut. cap. 29. vers 23. Psalm 107.34. Ier. 17.6. Hebr. 6.8. Sommige hechten dit vers aen het voorgaende in eenen anderen sin, aldus: Hare modderige ende hare morassige plaetsen, segg’ ick, die niet gesont en vvaren, die het sout vvaren over gegeven: verstaet sullen alle gesont ende vischrijck worden. And. hare modderige plaetsen ende hare morassen, die niet gesont en vvaren; zijn gegeven tot sout, D. tot eenigen dienst ende nuttigheyt: waer van d’aendachtige leser kan oordeelen.
-
32
- Hebr. alle geboomte der spijse, D. allerley geboomte vruchten dragende, die ter spijse bequaem, of eetbaer zijn. siet bov. op vers 7.
-
33
- Siet Psal. 1. op vers 3.
-
34
- Of, ophouden, verteert vvorden.
-
35
- D. alle maenden sal dat geboomte nieuwe vrucht dragen. Vergel. Apoc. 22.2.
-
36
- Of, uytnemende, gelijck de eerste rijpe vruchten, die seer aengenaem zijn. siet Mich. 7.1.
-
37
- Daer ’t aen wast, ende daer van ’t bevochtight wort.
-
38
- Siet bov. op vers 1. Daerom sal des selven vrucht vast ende seker gaen.
-
39
- Of, stampinge, stootinge, gelijck men bladeren ende kruyden pleegh te stooten, om in drancken of pleysters te gebruycken.
-
40
- Vergel. met dese lantpalen Num. cap. 34. ende Iosu. van ’t 15 cap. tot het 20. ende siet d’aenteeck. aldaer. Uyt de vergelijckinge sal het onderscheyt blijcken, dat tusschen beyden is, welcks ons voorts aenleydinge kan geven tot de betrachtinge van ’t geestelick Israël, ende hemelsch Canaan.
-
41
- Een voor Manasse, ende een voor Ephraim. Siet Genes. 48.5. 1.Chron. 5.1, 2. ond. 48.4, 5.
-
42
- D. deelen, die men met snoeren plagh af te meten. siet Psal. 16. op versen 5, 6.
-
43
- Hebr. de man gelijck sijn broeder, D. d’een sal soo wel, of soo veel erven als d’ander, want daer sal ruymte genoegh in ’t hemelsch Canaan, of ’t huys onses hemelschen Vaders, voor alle geloovige door Christum bereyt zijn. Ioa. 14.2. siet wijders in’t volgende cap.
-
c
- Gen. 12.7. ende 17.8. ende 26.3. ende 28.13.
-
44
- D. gesworen. siet Gen. 14. op vers 22.
-
45
- T.w. door ’t lot, D. ghy sult het by lotinge deylen. alsoo bov. 45.1. ende ond. vers 22. tot een teecken, dat het een genaden geschenck Godts, ende een kinderlick erf was: doch siet bov. 45. op vers 1. Indien men houdt, dat het soo veel is, als of het woort, lot, in den text ware uytgedruckt, soo kanmen de lotinge duyden op het bysonder deel van elck eenen, want de gemeyne lantpalen der stammen, worden in ’t volgende Cap. van Godt uytgedruckt.
-
46
- Als bov. vers 10. doch in dese quartieren oock genoemt de zee van Phenicien, ofte Syrien.
-
47
- Ofte, de dorpen die in ’t midden zijn, die, etc.
-
48
- Hebr. Chavran: oock eene contreije, gelegen aen het oost-eynde des Libani, over de Iordane, daer die haren oorspronck neemt.
-
49
- Daer de Iordane haren oorspronck neemt.
-
50
- D. de soutzee, ofte, doode zee.
-
51
- And. na Theman, D. Edom, daer een Theman gelegen was. siet Ier. 49.7. den sin op een uytkomende, dewijle Edom in ’t Zuyden van Canaan lagh.
-
52
- Gelegen tegen over het oost-eynde van Edom, in de woestijne Tsin, ofte Kades, daer de stadt Kades oock van eenige kaerten gestelt wort, by het twistwater, ofte de wateren van Meriba, alwaer Mirjam, Aarons suster, gestorven ende begraven is. siet Numer. 20. versen 1, 13, 14, etc. ende 27.14. alsoo onder 48.28.
-
53
- De riviere Sichor. siet Ios. 13.3. ende 15.47. 1.Chr. 13. vers 5. met d’aent.
-
54
- De middellantsche zee, als boven vers 10. ende hier in het volgende vers.
-
55
- Hebr. hoeck der zee. siet Gen. 12. op vers 8.
-
57
- Door ’t lot: als boven vers 14. ende 45.1.
-
58
- Door dese nieuwe ordinantie wort te kennen gegeven, dat de Christelicke Kercke, die der weldaden des Heeren Christi soude deelachtigh zijn, ende ’t hemelsch Canaan erven, niet alleen soude bestaen uyt Ioden, maer oock na de menighvuldige Prophetien des Ouden Testaments, uyt Heydenen, ofte alle natien, sonder onderscheyt. Siet Actor. 15.7, 8, 9. Rom. 3.29. ende 4.11. etc. ende 10.12. ende 15.9, etc. 1.Corinth. 12.13. Galat. 3.28, 29. Ephes. 3.6. Coloss. 1.12. ende 3.11. Apoc. 7.9, 10, etc.
-
59
- Dat is, haer lot hebben soo wel als ghy, ’t lot sal mede voor hen geworpen worden.
-
60
- Alwaer hy sich tot de gehoorsaemheyt des Euangeliums ende de ware Gemeynte des Heeren Christi (die het geestelick Israël ende zaet Abrahams is) sal mogen begeven, sal hy onder het gantsche lichaem der Kercke gereeckent worden, ende een erfgenaem Godes, ende mede-erfgenaem des Heeren Christi zijn.
|