| |
| |
| |
1 Christus voorseght de verwoestinge des tempels ende der stadt Ierusalem, verhalende de swarigheden ende teeckenen, die voor ende ontrent deselve souden geschieden. 15 Wijst aen de prophetie Daniels van deselve verwoestinge, ende vermaent om sich te bereyden tot een haestige vlucht, om desen grooten jammer te ontgaen. 23 Waerschouwt tegen de verleydinge der valsche Christi ende der valsche Propheten. 29 Propheteert verder van het eynde der werelt, ende van sijne laetste toekomste ten oordeel, welcker heerlickheyt ende sekerheyt hy beschrijft, aenwijsende de teeckenen, die ontrent deselve souden geschieden. 36 Doch dat den dagh ende ure des selven niemant dan Godt alleen bekent en is. 37 Vergelijckt de tijden deser toekomste by de tijden van Noë voor de Suntvloet. 42 Daer op vermaent hy tot waken, door gelijckenisse soo van een huys vader wakende tegen de komste des diefs, 45 als van een getrouw’ ende van een boose dienstknecht.
| |
1
ENde a Iesus gingh uyt ende vertrock van den tempel, ende sijne discipelen quamen by hem, om hem 1 de gebouwen des tempels te 2 toonen.
| |
2
Ende Iesus seyde tot haer, En siet ghy niet alle dese dingen? Voorwaer segge ick, b Hier en sal 3 niet [eenen] steen op den [anderen] steen gelaten worden, die niet 4 afgebroken en sal worden.
| |
3
c Ende als hy op den olijfbergh geseten was, gingen de discipelen tot hem alleen, seggende, d Seght ons, wanneer sullen 5 dese dingen zijn? ende welck [sal] het teecken [zijn] van uwe toekomste, ende van de voleyndinge der werelt?
| |
4
Ende Iesus antwoordende seyde tot [kolom] haer, e Siet toe, dat u niemant en verleyde.
| |
5
f Want vele sullen komen 6 onder mijnen name, seggende, Ick ben de Christus, ende sy sullen vele verleyden.
| |
6
Ende ghy sult hooren van oorlogen, ende geruchten van oorlogen. Siet toe, en wort niet verschrickt: want alle [die] dingen moeten geschieden, maer 7 noch en is het eynde niet.
| |
7
g Want 8 het [een] volck sal tegen het [ander] volck opstaen, ende 9 ’t [een] Koninckrijck tegen het [ander] Koninckrijck: ende daer sullen zijn hongers nooden, ende pestilentien, ende aerdbevingen in verscheyden plaetsen.
| |
8
Doch alle die dingen [zijn maer] een beginsel der 10 smerten.
| |
9
h Alsdan sullen sy u overleveren in verdruckinge, ende sullen u dooden, ende ghy sult gehaet worden van alle volckeren, om mijns naems wille.
| |
10
Ende dan sullender vele 11 ge-ergert worden, ende sullen malkanderen overleveren, ende malkanderen haten.
| |
11
i Ende vele valsche propheten sullen opstaen, ende sullender vele verleyden.
| |
12
Ende k om dat de 12 ongerechtigheyt vermenighvuldight sal worden soo sal de 13 liefde van velen verkouden.
| |
13
l Maer wie volherden sal tot den eynde, die sal saligh worden.
| |
14
Ende dit Euangelium des Koninckrijcks sal in de 14 geheele werelt gepredickt worden tot een getuygenisse allen volckeren: ende dan sal 15 het eynde komen.
| |
15
m Wanneer ghy dan sult sien den 16 grouwel der verwoestinge, waer van gesproken is door n Daniel den Propheet, staende in de 17 heylige plaetse (die [het] leest die mercke daer op)
| |
16
Dat alsdan die in Iudea zijn, vlieden 18 op de bergen.
| |
17
Die op het 19 dack is, en kome niet af, om yet uyt sijn huys wech te nemen.
| |
18
Ende die op den acker is, 20 en keere niet weder te rugge, om sijne kleederen wech te nemen.
| |
19
Maer 21 wee den bevruchten ende den zoogenden [vrouwen] in die dagen.
| |
20
Doch bidt dat uwe vlucht niet en geschiede 22 des winters, noch o op eenen Sabbath.
| |
21
p Want alsdan sal groote verdruckinge wesen, 23 hoedanige niet en is geweest van het begin der werelt tot nu toe, noch oock niet zijn en sal.
| |
22
Ende soo 24 die dagen niet verkort en wierden, geen vleesch en soude behouden worden: maer om 25 der uytverkorene wille sullen die dagen verkort worden.
| |
23
26 Alsdan, soo yemant tot u-lieden sal seggen, Siet q hier is de Christus, of 27 daer, en gelooft het niet.
| |
24
r Want daer sullen valsche Christi, ende valsche propheten opstaen, ende sullen groote 28 teeckenen ende wonderheden doen, alsoo dat sy 29 (indien het mogelick ware) oock de uytverkorene souden verleyden.
| |
25
Siet ick hebbe [het] u voorseght.
| |
| |
| |
26
s Soo sy dan tot u sullen seggen, Siet hy is in de woestijne, en gaet niet uyt: Siet [hy is] in de binnenkameren, en gelooft het niet.
| |
27
Want gelijck de blicksem uyt gaet 30 van het Oosten, ende schijnt 31 tot het Westen, 32 alsoo sal oock de toekomste des Soons des menschen wesen.
| |
28
t Want 33 alwaer het doode lichaem sal zijn, daer sullen de arenden vergadert worden.
| |
29
Ende v terstont na 34 de verdruckinge dier dagen, sal de sonne verduystert worden, ende de mane en sal haer schijnsel niet geven, ende de sterren sullen van den hemel vallen, ende 35 de krachten der hemelen sullen 36 beweeght worden.
| |
30
x Ende alsdan sal in den hemel verschijnen 37 het teecken des Soons des menschen: ende dan sullen alle de geslachten der aerde y 38 weenen, ende sullen den Sone des menschen sien komende op de wolcken des hemels, met groote kracht ende heerlickheyt.
| |
31
Ende hy sal sijne Engelen uytsenden met z een basuyne van groot 39 geluyt, ende sy sullen sijne uytverkorene 40 by een vergaderen uyt de vier winden, van [het een] uyterste der hemelen tot [het ander] uyterste der selve.
| |
32
a Ende leert van den vijgeboom dese gelijckenisse: Wanneer sijnen tack nu 41 teer wort, ende de bladeren uytspruyten, soo weet ghy dat de somer na by is.
| |
33
Alsoo oock ghylieden, wanneer ghy alle dese dingen sult sien, soo weet dat 42 [het] na by is voor de deure.
| |
34
Voorwaer ick segge u, 43 dit geslachte en sal geensins 44 voorby gaen, tot dat alle dese dingen sullen geschiet zijn.
| |
35
b De hemel ende de aerde sullen 45 voorby gaen, maer mijne woorden en sullen geensins voorby gaen.
| |
36
c Doch van dien dagh ende ure en weet niemant, oock niet de Engelen der hemelen, dan mijn Vader alleen.
| |
37
d Ende gelijck de dagen Noë [waren,] alsoo sal oock zijn de toekomste van den Soon des menschen.
| |
38
Want gelijck sy waren in de dagen voor de suntvloet, 46 etende ende drinckende, trouwende ende ten houwelicke uytgevende, e tot den dagh toe, in welcken Noë in de Arke gingh:
| |
39
Ende en bekenden het niet tot dat de suntvloet quam, ende haer alle wech nam: alsoo sal oock zijn de toekomste des Soons des menschen.
| |
40
f Alsdan sullender twee op den acker zijn, de een sal 47 aengenomen, ende de 48 ander sal 49 verlaten worden.
| |
41
Daer sullen twee [vrouwen] 50 malen in den meulen, de eene sal 47 aengenomen, ende de andere sal verlaten worden.
| |
42
g Waeckt dan, want ghy en weet niet in welcke ure uwe Heere komen sal.
| |
43
h Maer weet dit, dat soo 51 de heere des huys geweten hadde 52 in welcke nachtwake de dief komen soude, hy soude gewaeckt hebben, ende en soude sijn huys niet hebben laten doorgraven.
| |
44
Daerom zijt oock ghy bereyt, want [kolom] in welcke ure ghy het niet en meynt, sal de Sone des menschen komen.
| |
45
i Wie is dan de getrouwe ende voorsichtige 53 dienstknecht, den welcken sijn Heere over sijne dienstboden gestelt heeft, om henlieden [haer] voedsel te geven ter rechter tijt.
| |
46
Saligh is die dienstknecht, welcken sijn Heere komende sal vinden 54 alsoo doende.
| |
47
Voorwaer ick segge u, dat hy hem sal setten 55 over alle sijne goederen.
| |
48
Maer soo die quade dienstknecht in sijn herte soude seggen, Mijn Heere vertoeft te komen:
| |
49
Ende soude beginnen [sijne] mede-dienstknechten te 56 slaen, ende te eten ende te drincken met de dronckaerts:
| |
50
Soo sal de Heere deses dienstknechts komen ten dage, in welcken hy [hem] niet en verwacht, ende ter ure die hy niet en weet.
| |
51
Ende sal hem 57 afscheyden, ende sijn deel setten met 58 de geveynsde. k Daer sal weeninge zijn, ende knersinge der tanden.
|
-
1
- Van de grootheyt, sterckte, ende heerlickheyt deser gebouwen, siet den historyschrijver Ioseph. Antiq. lib. 15. cap. 14.
-
2
- Dewijle Christus voorgeseght hadde in het voorgaende Capittel, vers 38. de verwoestinge der stadt ende des tempels, soo schijnt dat de discipelen daerom dese gebouwen hem getoont hebben, om te kennen te geven, dat het haer dochte ofte onmogelick ofte jammer te wesen dat sulck een heerlick gebouw soude verwoest worden.
-
b
- 1.Reg. 9.7, 8. Mich. 3.12. Luce 19.44.
-
3
- Gr. steen op steen niet gelaten worden.
-
c
- Marc. 13.1, 3. Luce 21.7.
-
5
- Namelick, die ghy hier ende op het eynde des voorgaenden Capittels geseght hebt, soo van de verwoestinge der stadt ende des tempels van Ierusalem, als van uwe laetste toekomste ten oordeele.
-
e
- Ierem. 29.8. Ephes. 5.6. Coloss. 2.18. 2.Thess. 2.3. 1.Ioan. 4.1.
-
f
- Ierem. 14.14. ende 23.25. Ioan. 5.43.
-
6
- Ofte, in, op mijnen name, D. haer uytgevende voor den beloofden Messias, gelijck ontrent dien tijt ende daer na verscheydene opgestaen zijn. Siet Actor. 5. versen 36, 37. ende Ioseph. Antiq. lib. 18. cap. 12. ende lib. 20. cap. 2, etc. ende de bello Iud. lib. 2. cap. 12.
-
7
- Namelick, van alle de elenden ende uyterste straffen, die den Ioden souden over komen.
-
9
- Gr. Koninckrijck tegen Koninckrijck.
-
10
- Gr. vveen, gelijck der vrouwen die in barens noot zijn. Van alle dese oorlogen ende elenden siet Iosephum Antiq. l. 20. ende de bello Iudic. lib. 3, etc.
-
h
- Matth. 10.17. Luce 21.11, 12. Ioan. 15.20. ende 16.2. Apoc. 2.10.
-
11
- D. door vreese van vervolginge van my af wijcken.
-
12
- Gr. overtredinge der vvet.
-
13
- Namelick, soo tot de waerheyt des Euangeliums, als tot den naesten.
-
l
- Matth. 10.22. Marc. 13.13. Luce 21.19. Apoc. 2.7, 10. ende 3.10.
-
14
- Gr. bevvoonde vverelt. Siet hier van de vervullinge, Rom. c. 10. vers 18. Coloss. 1.6.
-
15
- Namelick, der stadt Ierusalems, ende der Ioodsche regeeringe.
-
m
- Marc. 13.14. Luce 21.20.
-
16
- D. het grouwelick verwoestende leger der Romeynen gelijck verklaert wort Luce 21.20.
-
17
- D. in het heylige Ioodsche lant, rontom Ierusalem.
-
18
- Namelick, om haer aldaer te versteken voor de straffe.
-
19
- De Ioden waren veel op de daken der huysen, om datse boven plat waren. Siet hier voren Matth. 10.27.
-
20
- Dat is, en verliese geenen tijt om te vluchten.
-
21
- Namelick, om datse onbequaem sullen zijn om haestelick te vluchten, met hare vrucht ofte kleyne kinderen beladen zijnde.
-
22
- Om dat in den winter het vluchten onbequaem is, ende de Ioden op den Sabbath niet verre en mochten reysen, siet Actor. cap. 1. vers 12. noch haer van dingen tot de reyse noodigh voorsien.
-
23
- Want gelijck Iosephus getuyght de bello Iud. lib. 4. 5. 6. ende 7. cap. 17. zijn door sweert, honger, ende peste vergaen, alleen binnen Ierusalem, elf hondert duysent menschen, ende boven de seven en negentigh duysent tot slaven verkocht. Diergelijcke verwoestinge en wort in geen historien gelesen.
-
24
- D. ’t en ware dat Godt de plagen van die tijden, die de Ioden noch swaerder hadden verdient, hadde doen ophouden, daer en soude niemant uyt het Ioodsche volck over gebleven zijn geweest.
-
25
- Namelick, die Godt onder het Ioodsche volck hadde, ende altijt behouden wilde.
-
26
- Namelick, na de verwoestinge Ierusalems tot de voleyndinge der werelt, van dewelcke hy begint te spreken aen het 29 vers.
-
q
- Marc. 13.21. Luce 21.8.
-
r
- Deut. 13. vers 1. 2.Thess. 2.11.
-
28
- Gelijck van den Antichrist betuyght wort, 2.Thess. 2.9. Apocal. 13.11, etc.
-
29
- Dit wort geseght niet mogelick te zijn, niet ten aensien van de wille ofte kracht der uytverkorene in haer selven: maer ten aensien van de onveranderlickheyt van het besluyt Godts over haer, ende van sijne krachtige bewaringe tegen de verleydinge, volgens sijne beloften, die hem niet en konnen berouwen. Siet Ioan. 10.28. Rom. 8.29, 30. 1.Petr. 1.5.
-
30
- Gr. van den opgangh, namelick der sonne.
-
32
- Namelick, met groote snelheyt ende klaerheyt.
-
33
- Van dit spreeckwoort, by den Hebreen gebruyckelick, siet Iob 39.33. ende wort hier mede geleert, dat waer Christus met sijn lijden ende sterven oprechtelick gepredickt wort, de geloovige haer aldaer sullen vergaderen, gelijck oock deselve in het laetste oordeel tot Christum sullen vergadert worden, om altijt by hem te blijven, 1.Thess. 4. versen 16, 17. Ioan. 17. vers 24. Sommige verstaen dit spreeckwoort van de verwoestinge des Iodischen volcks, het welck door het aes soude verstaen worden, ende de Romeynen door de arenden: gelijck de Chaldeen by Habak. 1.8.
-
v
- Iesa. 13.10. Ezech. 32.7. Ioël 2.31. ende 3.15. Marc. 13.24. Luce 21.25.
-
34
- Namelick, die de tyrannen ende de Antichrist de Kercke Godts sullen hebben aengedaen.
-
35
- D. de krachtige of stercke hemelen.
-
36
- Namelick, gelijck de zee op ende neder gedreven wort.
-
x
- Dan. 7.10. Matth. 16.27. ende 25.31. ende 26.64. Marc. 13.26. ende 14.62. Luce 21.27. Actor. 1.11. 2.Thess. 1.10. Apoc. 1.7.
-
37
- D. de teeckenen sijner heerlickheyt, waer mede hy in de wolcken verschijnen sal. Siet Marc. 13. vers 26. Luce 21.27.
-
38
- Of, weeklagen. Gr. van benauwtheyt op de borst slaen.
-
z
- 1.Corinth. 15.52. 1.Thess. 4.16.
-
39
- Gr. stemme. Anders, met een basuyne ende groot geluyt.
-
40
- D. uyt alle vier hoecken of gewesten der werelt by een brengen, diese uyt hare verheerlickte lichamen ende andersins sullen onderkennen.
-
a
- Marc. 13.28. Luce 21.29.
-
41
- Ofte, sappigh, wanneer het sap ofte groeysel daer in komt.
-
42
- Ofte, hy, namelick Christus, met sijne toekomste.
-
43
- Namelick, des Iodischen volcks: ofte dese eeuwe.
-
b
- Marc. 13.31. Psalm 102.27. Iesa. 51.6. Hebr. 1.11.
-
45
- Ofte, vergaen. Hoe dit geschieden sal wort verklaert 2.Petr. cap. 3. vers 10.
-
c
- Marc. 13.32. Actor. cap. 1. vers 7.
-
d
- Genes. 6.2. Luce 17.26. 1.Petr. 3.20. 2.Petr. 2.5.
-
46
- Dat is, sorgelooslick ende vleeschlick levende sonder vreese Godts, Iude vers 12.
-
f
- Luce 17.34. 1.Thess. 4.17.
-
47
- 47 Namelick, van Godt onder sijne uytverkorene.
-
49
- Namelick, met de verworpene in de eeuwige verdoemenisse.
-
50
- Ofte, malen in het meulenhuys. Het malen ende backen plach in die landen veel gedaen te worden by de vrouwen, ofte slavinnen, die daer toe queernen ofte hantmeulens gebruyckten.
-
47
- 47 Namelick, van Godt onder sijne uytverkorene.
-
g
- Matth. cap. 25. vers 31. Marc. cap. 13. vers 33. Luce 12.40. ende 21.36.
-
h
- Luce 12.39. 1.Thess. 5.2. 2.Petr. 3.10. Apoc. 3.3. ende 16.15.
-
52
- Dat is, in wat deel des nachts, die in vier nachtwaken gedeelt wiert. Siet Matth. 14.25.
-
i
- Matth. 25.21. Luce 12.42.
-
53
- By desen dienstknecht worden voornamelick vergeleecken de Apostelen, ende Dienaers des Euangeliums, die de geestelicke spijse der zielen uytdeelen.
-
54
- Namelick, gelijck hy hem bevolen heeft.
-
55
- Ofte, over al wat hy heeft.
-
56
- D. overlast aen te doen.
-
57
- And. in tween houwen. Sommige meynen dat hier gesien wort op sulcke sware straffen, daer van men leest 1.Sam. 15.33. ende Dan. 3.29. Doch uyt het gene volght schijnt dat het verstaen wort van de afscheydinge van sijn huysgesin, om daer na gestraft te worden.
-
58
- Dat is, die wel voor de oogen harer meesters schijnen haer te quijten, maer in haer afwesen het tegendeel doen.
-
k
- Matth. 8.12. ende 13.42. ende 22.13. ende 25.30. Luce 13.28.
|