metaforiek

Etym: Gr. metaphora = overdracht (i.c. van betekenis) < meta-pherein = over-dragen.

Aanduiding voor een van de twee vormen van beeldspraak. In tegenstelling tot die andere vorm, de metonymie, berust de metaforiek op overeenkomst tussen het beeld en het verbeelde. Zo gebruikt men het woord ‘lente’ als beeld voor de ‘jeugd’. Tussen beeld en verbeelde bestaat een punt van vergelijking, het zogenaamde punctum comparationis, in dit geval het begin van een ontwikkeling in de levende natuur. Men onderscheidt hierbij de metafoor in engere zin en die in ruimere zin. Bekende vormen van metaforische beeldspraak zijn, behalve de metafoor, de allegorie en de personificatie. Het verschil met de metonymie bestaat hierin dat deze laatste berust op contigu verband.

Lit: W. van Hemeldonck, Antieke en bijbelse metaforiek in de moderne Nederlandse letteren (1880-ca. 1914): een bijdrage tot de Europese stijlgeschiedenis (1977) • A. Reitsma, ‘Er waait een reuk van water aan ... : een onderzoek naar het motief en de metaforiek van "(het) water" in de poëzie van Ida Gerhardt’ in Bzzlletin 9 (1980) 78, p. 7-33.