open plek

Term uit de receptie-esthetica. Open plek is de gangbare Nederlandse vertaling van de term ‘Leerstelle’ van Wolfgang Iser, die zich op zijn beurt had laten inspireren door het begrip ‘Unbestimmtheitsstellen’ (plekken van onbepaaldheid) van Roman Ingarden. Iser bedoelde hiermee het effect in een tekst, dat bepaalde voor de structuur van het verhaal relevante informatie niet of nauwelijks wordt meegedeeld. Het is aan de lezer om die informatie zelf in te vullen, waarmee de lezer dan zijn esthetische respons geeft waarvoor de onbepaaldheid, voortkomend uit de open plek, de fundamentele voorwaarde is. Aldus wordt de verbeelding van de lezer geactiveerd. Vandaar dat de ‘open plek’ geen manco in de tekst is, maar volgens Iser juist een belangrijk positief gegeven als schakel tussen tekst en lezer. Zie ook impliciete lezer.

Lit: H. Link, Rezeptionsforschung (1976) • R. Segers, Het lezen van literatuur (1980) • F.C. Maatje, Open plekken (1981) • E. Andringa, ‘Open plekken’ in W. van Peer & K. Dijkstra (red.), Sleutelwoorden (1991), p. 120-126.