2876 Aan Conradus Goclenius
Freiburg, 7 november 1533

Erasmus van Rotterdam aan de heer Conradus Goclenius, gegroet

Hoe moet ik je begroeten: als ezel of als koning?1. Ik ben opgeschrikt door het voorteken van de kerkbrand te Antwerpen, als het gerucht waar is dat hierheen is gesneld. Bisschop Johannes Dantiscus schrijft dat een stad2. waarvan hij heer was en waar hij een kasteel bezat, zozeer door vuur is verteerd dat alleen puinhopen en de stadsmuren ervan zijn overgebleven. Eerder al was Chełmno in vlammen opgegaan, zijn bisschopszetel. Verteld wordt dat op diverse plaatsen allerlei wonderlijke branden woeden. Wat dit te betekenen heeft, weet ik niet, behalve dat tegenwoordig het evangelie dagelijks iets nieuws brengt, zoals vroeger het geval was met Afrika.3.

Jan van Campen heeft Polen inmiddels verlaten, geloof ik, om langs een omweg naar Venetië te gaan en daar met een of andere jood4. te spreken; de gelegenheid was hem geboden door Aleandro, die nu in Venetië leeft als een ware epicureër, zij het niet zonder waardigheid. Van Campen heb ik eervol vermeld in mijn laatste brief5. aan Dantiscus. Daarvoor is hij me geweldig dankbaar, zonder te verhelen dat hij mij ervan verdenkt een onverteerbare haat jegens hem te koesteren omdat ik vijf jaar lang nooit iemand heb opgedragen hem de groeten te doen. Hierom heb ik smakelijk moeten lachen, want het is zelfs nooit in mijn dromen opgekomen hem te haten. Ik hoor dat er in Parijs een genootschap van Duitsers bestaat dat wordt geleid door Carinus, die luid verkondigt welke schanddaden hij mij omwille van Christus heeft vergeven. Guinterius van Andernach verblijft daar, uit wiens brieven ik opmaak dat Van Paesschen hem dikwijls schrijft. Jij bent verstandig genoeg om

geen waarschuwing nodig te hebben. Ze zullen je uiteindelijk eronder krijgen als je hun vaak schrijft.

Melanchthon is naar Polen geroepen. Dit werd me geschreven door de bisschop van Płock,6. die hem uitgenodigd heeft. En Melanchtchon zelf laat zowel in zijn commentaar op de Brief aan de Romeinen als in zijn persoonlijke brieven aan mij7. duidelijk doorschemeren dat hij zich schaamt voor zijn medestanders. Eind september heb ik van Van der Dilft een brief gekregen die in mei in Spanje was geschreven, samen met een brief van Juan de Vergara.8. Allebei beloven ze geld van de aartsbisschop van Toledo,9. maar geen van beiden noemt een bedrag. Mij heeft zelfs niet de schaduw van een geldsom bereikt. Toen mijn assistent Quirinus daarginds was, heeft Van der Dilft niets gezegd en ook geen woord via hem geschreven. Hij heeft hem integendeel laten gaan met de belofte dat hij jou via zijn eigen assistent een brief zou sturen. Hier komen de woorden uit de tragedie van pas: ‘de goddelijke manifestaties kennen vele gedaanten’.10. Wat ik via Lieven heb geschreven,11. is jou waarschijnlijk te goeder trouw overhandigd. Het plan van mijn terugkeer heb ik niet laten varen; dat gerucht heeft zich verbreid, wat niet mijn bedoeling was. Je kunt daar de bedoelingen van bepaalde lieden gemakkelijk uit afleiden. Het doet me verdriet dat het Drietalencollege zo snel in het slop is geraakt en ik zie het nog verdwijnen als de president12. en de executeurs niet zorgvuldig waken over de toewijding van de hoogleraren. Van Campen is weg; jij levert strijd, hoewel je ongetrouwd bent;13. Rescius onderhoudt diverse mensen. Ik schrijf dit via Viglius, die bij jou in de plaats zal komen van een uitvoerige brief van mij.

Het ga je goed. Freiburg, 7 november 1533

Erasmus van Rotterdam, eigenhandig